Во светот на дигитализацијата, интернет трговијата доживеа просперитет. Само неколку клика нè делат од бројните придобивки што ги нуди онлајн пазарот – почнувајќи од широк избор на производи и услуги, заштеда на време, но и пари. Но, иако на прв поглед сè изгледа едноставно, зад сцената често се кријат комплексни процедури кои можат да ја забават размената и да го продолжат патот на стоките и услугите до крајните корисници.

Сето тоа го имаа на ум претставниците на ЦЕФТА за време на подготовката на Одлуката за олеснување на електронската трговија. Станува збор за документ кој чека зелено светло од Заедничкиот комитет на ЦЕФТА, а кој, доколку биде усвоен, ќе донесе бројни олеснувања за е-трговијата и ќе потврди дека сме чекор поблиску до европските стандарди.

Промена на пејзажот на е-трговијата во регионот

Стандардизацијата на правната рамка, како што велат, е основната цел на Одлуката за
олеснета е-трговија. На тој начин, ЦЕФТА целосно би го променила пејзажот на е-
трговијата во регионот, не само преку намалување на административните пречки и
олеснување на движењето на стоките и услугите, туку и преку подобрување на заштитата на потрошувачите.

„Со овој документ се стремиме кон создавање на поедноставен, потранспарентен и побезбеден дигитален пазар, кое ќе поттикне понатамошен раст на е-трговијата, ќе ја зголеми конкуренцијата и ќе донесе придобивки и за потрошувачите и за економиите во регионот“, се вели во соопштението.

Што носи одлуката за граѓаните и економијата?

Одлуката за е-трговија на ЦЕФТА, како што се истакнува во соопштението, има далекусежни придобивки кои ги засегаат и животите на потрошувачите и на компаниите.

„Граѓаните пред сè добиваат широк избор на производи и услуги кои се достапни со еден клик. Земете за пример дека се наоѓате во Македонија и сакате да тргувате на е-трговска платформа во Србија, Босна и Херцеговина или пак Црна Гора. Одлуката на ЦЕФТА ќе ви овозможи да го направите тоа со леснотија и сигурност, знаејќи дека вашите права како потрошувач се заштитени и дека нема да бидете оптоварени со непотребна бирократија“, велат од ЦЕФТА.

Одлуката не е важна само за потрошувачите, туку, како што појаснија, и за компаниите. „Македонските производители и трговци лено би можеле да ја зголемат својата понуда на сите земји членки на ЦЕФТА. Со усогласените правила на е-трговијата, бизнисот се шири, расте локалната економија, се отвораат нови работни места, а сето тоа без дополнителни административни пречки. Притоа, компаниите работат според правилата на својот домашен пазар, што целиот процес го прави поедноставен“, се истакнува во соопштението.

Безбедна и доверлива интернет трговија

Заштитата на потрошувачите е во фокусот на Одлуката за олеснета е-трговија, се наведува во соопштението, и се додава дека станува збор за поставување на заеднички стандарди усогласени со правилата на Европската унија, кои ја прават онлајн купопродажбата безбедна и доверлива.

„Кога тргувате на интернет, веб-страниците мора да ги задоволуваат стандардите за транспарентност и безбедност, обезбедувајќи јасни информации за продавачот, цените, условите за продажба. Одлуката исто така предвидува и право да ја откажете купопродажбата во рок од 14 дена без плаќање на пенали и да добиете поврат на парите. Испораката мора да биде извршена во рок од 30 дена, освен ако не е поинаку договорено, а ризикот од загуба или оштетување преминува на вас дури кога ќе ја примите стоката“, се наведува во соопштението.

Одлуката на ЦЕФТА за е-трговија не е само уште една бирократска иницијатива. Тоа, како што истакнаа, е промена која ги отвора вратите кон подинамичен и повеќе поврзан дигитален пазар.

„Без разлика дали сте потрошувач во потрага по поголем избор на интернет опции, претприемач кој сака да го прошири бизнисот, или економија која се стреми кон дигитален напредок, оваа одлука носи огромни придобивки. Кога ќе биде усвоена, ЦЕФТА ќе ги отвори вратите кон единствениот пазар на ЕУ, сигнализирајќи посветеност на транспарентноста, ефикасноста и усогласувањето со европските стандарди“, се заклучува во соопштението.

Криптовалутите се дигитални или виртуелни средства кои користат криптографија за обезбедување на трансакциите, контролирање на создавањето на нови единици и проверка на преносот на средства. Тие функционираат независно од традиционалните банки или централните власти и се базирани на технологијата наречена блокчејн (blockchain).

Блокчејн технологијата е децентрализирана дигитална книга (ledger) која ги снима сите трансакции со криптовалути на повеќе компјутери ширум светот. Секој запис (блок) содржи група на трансакции, а блоковите се поврзани заедно во линиска низа (chain), формирајќи „блокчејн“. Бидејќи блокчејнот е децентрализиран, нема потреба од централен авторитет за верификација на трансакциите. Ова ја зголемува безбедноста и транспарентноста.

Криптовалутите може да се користат за купување на производи и услуги, инвестиции, или тргување на берзи за криптовалути. Тргувањето со криптовалути функционира слично како и тргувањето со акции или валути. Корисниците можат да ги купат или продадат криптовалутите на разни платформи по различни цени во зависност од побарувачката и понудата.

И додека сме сведоци дека е се поголема адаптацијата на криптовалутите во реалниот свет, се поставува прашањето дали во Македонија тргувањето и поседувањето криптовалути е легално и законски?

Во нашата држава тргувањето и поседувањето на криптовалути или виртуелни средства е легално, додека законски е парцијално регулирано со Законот за спречување на перење пари. Во моментов, земјата нема конкретна регулатива што ги забранува криптовалутите, но исто така нема и детален закон што директно го регулира нивното користење. Ова значи дека граѓаните можат да купуваат, продаваат и тргуваат со криптовалути на сопствен ризик.

Што се однесува до легализацијата на парите добиени од криптовалути, ако во сегашната легислатива се прифати терминот виртуелни средства кои претставуваат нематеријален имот и не претставуваат платежно средство тогаш постои даночна регулација преку постојниот закон за персонален данок односно личен данок на доход. Остварените добивки се третираат како капитални добивки идентично како и останатите хартии од вредност како што се акции и слично.

Легализирањето на остварените добивки од продажбата на криптовалути обично се прави преку декларирање на тие средства пред даночните власти. Еве ги основните чекори:

1. Декларирање на добивките: Во Северна Македонија, капиталните добивки (вклучувајќи ги и оние од криптовалути) се предмет на оданочување. Потребно е да ги пријавите добивките во годишната даночна пријава што ја доставувате до Управата за јавни приходи (УЈП).
2. Плаќање данок: Во моментов, даночната стапка за капитални добивки во Северна Македонија е 15%. Оваа даночна стапка се плаќа само на остварените капитални добивки, но не и на вложените средства. Сепак, треба да се консултирате со даночен советник или да ја проверите веб-страницата на УЈП за да добиете најнови информации.
3. Документација: Зачувајте ја целата документација за вашите трансакции со криптовалути, вклучувајќи ги потврдите за купување и продажба, бидејќи тоа ќе ви помогне да ги докажете вашите добивки и да го пресметате данокот кој треба да го платите со цел парите кои ги имате добиени по основ на капитална добивка да можете целосно да ги легализирате и да ги префрлите на вашата трансакциска сметка во банка.

Анита Стамнова е назначена за вршител на должност директор на Централен регистар на местото на претходната раководителка, Марија Бошковска-Јанковски.

Стамнова порано била заменик-директорка на Државниот завод за статистика, а претходно раководителка на одделението за буџетска координација и буџетска контрола на Дирекцијата за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати.

Таа досега беше член на кабинетот на министерката за финансии Гордана Кочоска Димитриеска.