Интервјуа
Очекувања 2023 година | МИЛКА ТОДОРОВА, УНИБанка АД СКОПЈЕ
На почетокот на тековната 2023 година, се обраќаме до банките во Република С.Македонија со цел објавување на очекувањата на водечките банкари во нашата земја од аспект на предизвиците со кои ќе се соочат Банките во периодот што следи.
Од соговорниците побаравме да направат кратка ретроспектива на изминатата 2022 година, да ги споделат своите очекувања околу новите трендови во банкарскиот сектор во 2023 година, да дадат свој коментар на движењето на каматите на активата и пасивата, да ги истакнат предизвиците со кои ќе се соочи банкарскиот сектор по имплементацијата на новиот Закон за платежни услуги и платни системи и да откријат еден новитет кој банката ќе го воведе во тековната година.
За таа цел во целост ги пренесуваме ставовите и очекувањата на Милка Тодорова, Претседател на Управниот одбор и Извршен директор на УНИБанка АД Скопје.
Банкарство: Кратка ретроспектива на изминатата 2022 година. Кои настани ја одбележаа годината, дали истата беше успешна за Вас и кои поуки ги извлековте?
Милка Тодорова: 2022 година беше уште една невообичаена година, овој пат под влијание на повеќе фактори – воен конфликт на нашиот континент, енергетска криза, висока инфлација. Истото резултираше со потешкотии за сите учесници во економскиот живот и силно рефлектираше и во банкарскиот систем. И покрај кризната состојба, УНИбанка успеа да се справи со тешкотиите и забележа уште една успешна година, во која успешно издадовме втор хибриден инструмент за 2,5 милиони евра дополнителен капитал, наменет за одржување на нашите стратешки цели. За прв пат во историјата на банката исплативме дивиденда на акционерите во бруто износ од 120 милиони денари или 219,78 денари бруто износ по акција, што претставува дивиденден тековен принос од 6,64 %, што е наjвисок за исплатените дивиденди на банките во РСМ за 2021 година.
Годината ја завршуваме со раст во сите делови од работењето – зголемени спрема мината година: добивка, капитал, како и клиенти и кредитно портфолио.
Банкарство: Кои ќе бидат нови трендови во банкарскиот сектор во 2023 година во Македонија?
Милка Тодорова: Во 2023 очекувам продолжување на брзо растечкиот тренд на дигитализацијата на услугите во банкарскиот систем, кој започна на почетокот на пандемијата, но продолжи и во текот на наредните години. Дигиталните услуги носат – поголема достапност, пониски провизии, значаjно го скратуваат времето за завршување на сите видови банкарски трансакции и на тоj начин граѓаните заштедуваат време и пари, а истовременно jа унапредуваат и своjата финансиска активност . Очекувам во оваа година далечинската идентификација на постоечки и нови клиенти, заедно со електронското потпишување на сите видови документи и договори, да отвори нови страници во банкарските услуги.
Банкарство: Краток коментар околу очекувањата за движењето на каматните стапки на кредитните/депозитните производи во 2023 година.
Милка Тодорова: Повеќе од 10 години гледаме континуиран тренд на намалување на каматните стапки. Тие достигнаа не само 0, туку и негативни вредности во повеќето развиени економии. Кај нас не видовме негативни стапки, но до минатата година просечните каматни стапки на депозитите беа 1,34 % во денари и 0,84% во евра. Во 2022 година од повеќе причини – (енергетска криза, висока инфлација) трендот се промени, и тоа значително во месец ноември разгледувавме понуди за 3,5% годишна каматна стапка на депозитите, а каматната стапка на благаjничките записи се зголеми од 1,25% на 4,75%. Повисоките каматни стапки се алатка на централната банка за справување со инфлацијата. И покрај податоците за слабеење на инфлацискиот притисок во последните два месеци, сметам дека ќе треба да го почекаме летото пред да бидеме спокоjни. Во моментов инфлацијата се корегира поради пониските цени во енергетскиот сектор, но не ја исклучувам можноста за нов инфлаторен бран. Порастот на каматите имаше влијание на олабавување на инфлаторниот притисок, но ефектот сеуште не е видлив во целост, за што ќе бидат потребни барем уште 6 месеци Сето ова влијае на цената на ресурсот на банките – трошокот за камата на парите на клиентите на трансакциските сметки и депозити. Каматните стапки на кредитите директно зависат од цената на ресурсот и премијата за ризик на конкретниот клиент и проект. Тоа значи дека доколку сите останати услови се еднакви, во 2023 година клиентите ќе добиваат кредити со повисоки каматни стапки.
Банкарство: Со какви предизвици се соочува банкарскиот сектор со имплементацијата на новиот Закон за платни системи и платежни услуги?
Милка Тодорова: Со донесувањето на новиот Закон се направи напор да се усогласи локалната регулатива со европските директиви и најдобри практики во доменот на платежните услуги, како и да се пополни “регулаторниот вакум” создаден како резултат на развојот на технологијата, која е се поприсутна во овој процес.
Генерално, измените се насочени кон воведување на нови платежни услуги понудени од постоечките и нови платежни институции. Законот ќе предизвика промени во конкуренцијата, иновациите, заштита на потрошувачите, транспарентноста, безбедноста и заштитата на податоците.
Имајќи го во предвид сето ова, јасно е дека главниот предизвик пред банкарскиот сектор е успешната имплементација и прилагодувања на измените во релативно краткиот временски период кој ни следи.
Нашето видување е дека промените кои треба да ги направиме не се цел сами по себе, а се во корист на нашите клиенти. УНИБанка непрекинато ги развива и подобрува своите производи и услуги. Иновациите во делот на понуда на пакети со најкористените банкарски услуги, кои на клиентите им овозможуваат значителна заштеда на трошоци по основ на провизии, потоа, можност за користење на сите наши производи и услуги без потреба од посета во експозитура, воведување на највисоки стандарди во однос на безбедноста на плаќањата преку електронските сервиси на Банката со потврда на идентитетот на клиентот со биометриски податоци, се проекти кои се имплементирани или се во завршна фаза и се во правец на почитување на стандардите и правилата кои се предвидени со новиот Закон.
Банкарство: Наведете еден новитет што УНИБанка АД Скопје ќе го имплементира во 2023 година и што очекувате од имплементација на истиот?
Милка Тодорова: Во 2023 година на нашите клиенти ќе им понудиме значително подобрени електронски услуги. Уште на почетокот на годината ќе овозможиме далечинска идентификација на постоечки и нови клиенти и користење на сите наши производи и услуги – отворање сметка, кредити, депозити и др., без потреба од посета во експозитура, вклучително и од странство.
Исто така, ќе го продолжиме нагорниот развоен тренд. Планираме да растеме стабилно и одржливо, фокусирајќи се на ефикасноста и доброто управување со ризикот. Ќе го зголемиме нашиот удел на пазарот преку привлекување на нови клиенти, со подобрување на корисничкото искуство и нашата иновативност.
Интервјуа
Интервју | ФАТИХ ТУРКМЕНОГЛУ: ЕБОР е посветена на зелената економија и енергетската транзиција во Северна Македонија
Разговараме со г-дин Фатих Туркменоглу, Претставник на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) за Северна Македонија. Како еден од клучните играчи во поддршка на економскиот развој на земјата, ЕБОР има важна улога во финансирањето на проекти и иницијативи кои ги адресираат економските предизвици, поттикнуваат раст и инклузивност, и ја забрзуваат транзицијата кон зелена енергија.
Во ова интервју, г-дин Туркменоглу ќе ни ги претстави клучните приоритети на ЕБОР за Северна Македонија, активностите насочени кон одржлива инфраструктура, поддршката на зелениот сектор, и плановите за инклузивен развој и економска стабилност. Дополнително, ќе дознаеме повеќе за соработката на ЕБОР со локалните банки и владата, како и за улогата на приватниот сектор во постигнување на овие амбициозни цели.
Исто така, од разговорот во продолжение ќе дознаете како ЕБОР продолжува да го поддржува патот на Северна Македонија кон одржлив раст и интеграција во глобалните економски текови.
Банкарство: Кои се клучните приоритети на ЕБОР за Северна Македонија во следните неколку години и како планирате да се справите со најважните економски предизвици во земјата?
Фатих Туркменоглу: Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) е повеќе од 30 години партнер со Северна Македонија и гради блиски релации во различни сектори, од централната и локалната власт, до финансиските институции и приватните компании. Во 2023 година Банката инвестираше рекордни 259 милиони евра во 17 проекти во земјата. ЕБОР е посветена во проширување на активностите во Северна Македонија во поддршка на владините приоритети и промовирање на економскиот раст.
Една од клучните претстојни иницијативи е развивање на нова Стратегија за Северна Македонија за периодот 2025-2030 година. Крајната цел на оваа стратегија е да се опфатат постоечките предизвици со кои се соочува земјата и да се зајакне одржливиот развој во иднина. Стратегијата се очекува да биде финализирана во првата половина на 2025 година. ЕБОР ќе продолжи со поддршката во наредните пет години, со акцент врз креирање на конкурентна и привлечна економија, која ги опфаќа демографските аспекти, го поддржува развојот на одржлива инфраструктура, зелена економија и зајакнување на интеграцијата со поширокиот регион и глобалните ланци на вредности. Сите проекти на ЕБОР кои се финансирани во приватниот и јавниот сектор, имаат за цел да се справат со тековните предизвици: намалување на бројот на населението во земјата, недоволна продуктивност на пазарот на труд и дискрепанци во вештините, јаз во економската инклузија и пристапот до финансирање, подобрување на отпорноста на јавната инфраструктура и зајакнување на енергетската стабилност.
Банкарство: Како ЕБОР ја поддржува одржливата инфраструктура и проектите од сферата на зелената енергија во Северна Македонија и која улога ја има приватниот сектор во овие иницијативи?
Фатих Туркменоглу: Банката е посветена кон унапредување на инфраструктурата и еколошките стандарди во Северна Македонија, зајакнување на поврзаноста и поддршка на транзицијата кон обновлива енергија.
ЕБОР играше витална улога во унапредување на клучната патна и железничка инфраструктура, во Пан-Европските Коридори 8 и 10. Инвестираше околу 427 милиони евра во осум проекти за изградба на патишта, а пет се во различни фази на имплементација. Исто така, беше и единствената меѓународна финансиска институција која ги поддржа ТЕН-Т коридорите, и учествуваше во обновување на железничката флота во изминатава декада, со портфолио од шест проекти во износ од 257 милиони евра.
Нашата долгорочна соработка во транспортниот сектор, вклучува и помош на македонските власти во подготвување на Инвестициската Рамка за Западен Балкан (Western Balkans Investment Framework-WBIF) во однос на апликацијата за техничка помош за грант, за обезбедување на проектна документација, потребна за рехабилитација на железничкиот Коридор 10. Оваа техничка помош е неопходна, и служи за одредување на приоритети за инвестициите во критичниот железнички Коридор 10 во Северна Македонија. Овие инвестиции значително ќе ја засилат поврзаноста, ќе го поттикнат патничкиот и транспортниот сообраќај и ќе ја зајакнат регионалната економска интеграција.
Посветени сме во зајакнување на околината преку проектот за Регионален цврст отпад. Ова е иницијатива наменета да обезбеди услуги согласно стандардите на Европската Унија, за над 1 милион жители во три претходно определени региони. ЕБОР одигра клучна улога во обезбедување на грантови од билатералните донатори, вклучувајќи ја Швајцарија и Шведска, како и од Инвестициската Рамка за Западен Балкан.
Енергетската криза ја забрза енергетската транзиција преку нагласување на значењето на енергетските трошоци и обезбедувањето, потребата да се има разновидна база на набавка и интегрирани регионални пазари. Обновливите извори на енергија нудат енергија од домашно производство по конкурентни трошоци, и носат големи еколошки бенефити и безбедност во снабдувањето. Во оваа смисла, моменталната состојба обезбедува можности за забрзување на инвестиции од обновливи извори на енергија (во јавниот и во приватниот сектор) и ја истакнува потребата за подобрување на националната енергетска мрежа и прекуграничната поврзаност, заедно со поголемата ликвидност на пазарите на енергија.
Заради ова, и покрај моменталното меѓународно опкружување, ЕБОР ја охрабрува земјата да остане фокусирана на патот на одржување на ниско ниво на јаглерод како издувен гас, и да остане посветена на декарбонизација на енергетскиот сектор, со цел да стигне до нето-нула емисии до 2050 година, кои се планирани во националната стратегија. Препорачуваме Северна Македонија да го поедностави процесот на издавање лиценци и процесот на одобрување во овој сектор, да ги стимулира приватните и јавните инвестиции во нови капацитети на обновлива енергија, сė со цел земјата да ги достигне амбициозните цели за обновлива енергија, и да стигне до 83 отсто намалување на емисиите, планирани до 2030 година, во нејзиниот зајакнат определен национален придонес. Би сакале да ја охрабриме Владата и понатаму да инвестира во мрежа на олеснување на капацитети за интеграција од обновливите извори на енергија и да работи во подобрување на пазарната ликвидност и унапредување на пазарното поврзување, колку што е можно поскоро, со цел да ја овозможи интеграцијата со европските енергетски пазари.
Преку поддршка на ЕБОР, на КОП28 конференцијата во Дубаи, Северна Македонија промовираше инвестициска платформа за праведна транзиција, преку која се управуваат долгорочните планови за ниско ниво на јаглерод, и праведна транзиција на секторот со електрична енергија. Платформата е одредница за земјата која е зависна од јаглен и ги поддржува амбициите да го трансформира енергетскиот сектор и економијата со ниско ниво на јаглерод, ниски трошоци и безбеден модел на примена. Платформата се стреми кон комбинирање на владини, меѓународни и приватни инвестиции, со цел да достигне минимум 1.7 гигавати на генерирана енергија од обновливи извори на енергија, до крај на деценијата, како и надградба на мрежата и складирање на енергијата, и примена на мерки за поддршка на заедниците кои се погодени од транзицијата на енергијата.
До денес, ЕБОР ги има поддржано регулаторните и легалните аспекти на воведување на аукции од обновливи извори на енергија, но и објава на три тендери за целосно комбиниран капацитет од 162 мегавати соларна енергија. Банката ќе го поддржи Министерството за енергија во однос на воведување на повеќекратни аукции за договорите за разликите, што ќе помогне во достигнување на 1 гигават нова соларна енергија и енергија добиена од ветер. ЕБОР ја поддржа земјата и во превземањето на првите чекори во енергетската транзиција, преку директно финансирање на изградбата на првите соларни фото-волтаици во сопственост на државната компанија за електрична енергија ЕСМ, со капацитет од 10 мегавати, на затворениот рудник со јаглен на термоелектраната Осломеј, кои се веќе во функција. ЕБОР финансираше 10 мегавати проширување на капацитетот на соларните фотоволтаици во Осломеј и 20 мегавати соларната плантажа за прилагодување во термоелектраната Битола. Развојот на преносната мрежа е критичен за енергетската транзиција, а ЕБОР неодамна поддржа и нови инвестиции во мрежата на југо-источниот регион на земјата, кој ќе дозволи поврзување на дополнителни 1,2 гигавати капацитет од обновливи извори на енергија. Банката останува подготвена за ја поддржи зелената транзиција на земјата, со дополнителна поддршка на политиките, техничка помош, финансирање на капацитети од обновливи извори на енергија, и мрежа на пренос на електричната енергија.
Банкарство: Согласно Вашето искуство, кои се најголемите можности за раст на економијата во Северна Македонија, и како ЕБОР може да помогне локалните бизниси да се капитализираат?
Фатих Туркменоглу: ЕБОР одобрува директно и индиректно финансирање на компаниите, и ја поддржува приватната и државната конкурентност, како најважен стратешки приоритет и итна следна работна задача. Банката нуди повеќе од чисто финансирање на приватниот сектор. Ние пружаме деловни советодавни услуги, со кои помагаме раст на приватниот сектор и трансформација преку мрежата на меѓународни советници и локални консултанти. Во Северна Македонија, секоја година, даваме поддршка на бизнисите, на клиентите, како и на компании од рангот на старт-ап компаниите до голем компании и им нудиме обука и семинари, избор на консултанти и останати ентитети, да го изградат капацитетот со партнерските институции, нудиме и програми на забрзување на растот на компаниите, од сферата на дигитализација до зелена транзиција и инклузија, согласно стратешките приоритети на Банката.
ЕБОР е активна и на страна на политиката, и моментално работи со клучните ентитети за да ги дефинира главните приоритети на политиките на конкурентност за малите и средни претпријатија (МСП), кои треба да помогнат во подобрување на деловната клима.
Банкарство: Кои стратегии ги имплементира ЕБОР за да го зајакне инклузивниот развој и да ги подобри економските можности за маргинализираните заедници во Северна Македонија?
Фатих Туркменоглу: Од неодамна ЕБОР го интензивираше својот фокус на инклузивен развој во Северна Македонија, особено преку иновативни проекти и дијалог на политика. Над 50 отсто од потпишаните проекти во 2023 година се креирани со инкорпориран родов аспект.
Тука спаѓаат два инфраструктурни проекта со значајна инклузивна компонента. За прв пат, инклузивните карактеристики на набавка се дел од Регионалниот проект за цврст отпад, во однос на креирање на вештини и можности за вработување за групите луѓе кои не се еднакво застапени во општеството, како што се жените и Ромската популација.
Во прилог на ова, инклузивната компонента на проектот Железница Коридор 8 – Прва фаза, го поддржува имплементирањето на можностите за обука на младите луѓе, на местото каде што работат, преку усвојување на принципи на инклузивност.
Преку Програмата за економска вклученост, ЕБОР поддржа една од водечките локални компании за производство на кондиторски производи, преку основање на првата сертифицирана академија за извршен менаџмент во земјата, каде се нуди и професионално образование и основан е центар за обука, кој е клучен во обезбедување на заменски обуки во областите каде истите недостасуваат, промовирајќи професионален развој за едукација за цел животен век, превенирање на отселување на младите луѓе во регионот и обезбедување на развој на вештини.
Банката имплементира и Деловна програма за жени во бизнисот во Северна Македонија, наменета за бизниси управувани од жени и млади, обезбедувајќи им пристап до финансии, и консултантска поддршка. Нашата Програма за врвни претпријатија (Star Venture) поттикнува иновации и помага во зголемување на потенцијалот, на компаниите во рана фаза на работење, доколку сакаат да растат и да се прошират на меѓународно ниво.
Банкарство: Како ја гледате соработката на ЕБОР со Владата на Северна Македонија и меѓународните партнери, во насока на унапредување кон долгорочната стабилност и развој?
Фатих Туркменоглу: ЕБОР е посветена да продолжи во поддршката на Северна Македонија и да работи заедно со властите, на финансирање и развој на проекти од секторот на инфраструктурата и енергетиката.
Неодамнешното потпишување на Заедничката декларација на КОП28, е значајна одредница, која ја зајакнува посветеноста на земјата за зелена и праведна транзиција. Оваа соработка ја акцентира основната улога на меѓународната соработка во справување со климатските промени. Банката е насочена кон мобилизирање на инвестиции, зајакнување на иновативноста и обезбедување услови транзицијата да биде во корист на сите сегменти на општеството.
Банката е подготвена да и помогне на Северна Македонија во капитализирање на можностите кои се пружаат преку Планот за раст на ЕУ за Западен Балкан. Подготвени сме да ја поддржиме земјата во задоволување на потребите за инвестиции, техничка помош и експертиза, сите клучни за успешно имплементирање на неопходните реформи. Нашата посветеност за поддршка вклучува и зајакнување на конкурентноста преку подобрување на ланецот на снабдување, надградба на вештините на работната сила и зајакнување на управувањето.
Во оваа насока, имаме за цел да ја промовираме регионалната интеграција и поврзаност, истовремено олеснувајќи го процесот на доближување до ЕУ. Нашите напори ќе се насочат кон поддршка на клучните инфраструктурни проекти, кои се во сферата на транзиција кон зелената енергија, кои креираат одржлива комбинација на енергија, постигнување на поголема ефикасност на ресурсите и обезбедување на родова и економска инклузија.
Банкарство: Како соработува ЕБОР со локалните банки во Северна Македонија во насока на зголемување на пристапот до финансирање за МСП, и какво влијание има оваа активност врз локалната економија?
Фатих Туркменоглу: Банките се ценети партнери на ЕБОР во Северна Македонија. Банкарскиот сектор е прагматично регулиран од Централана банка, што овозможува држење чекор со Европската регулатива, преку соработка.
Нашите пет партнерски банки се меѓу најголемите во земјата, и опфаќаат 75 отсто од пазарот, обезбедувајќи широк опсег на достапност на нашите продукти. Ние не сме тука за да се натпреваруваме со нив, ние сме нивни партнери. Со некои од нив, тоа партнерство трае 20-30 години. Добро се познаваме, се консултираме за видовите на продукти кои планираме да ги воведеме на пазарот, согласно интересот на локалните МСП. Во земјата, имаме стабилни деловни активности во финансискиот сектор преку посредување, кој резултира во инјектирање на 25 до 30 милиони евра во економијата, преку партнерските банки на годишно ниво.
Служиме на секторот на МСП, воглавно преку два вида на инструменти, механизми на гаранција и финансирање со грант поддршка. Механизмите на гаранција се користат во главно за програмите на инклузија, како Жени во бизнисот и Млади во бизнисот, кои го охрабруваат учеството на жените и младите во економските активности.
Веројатно ЕБОР е најдобро познат по своето финансирање поддржано со грантови, преку кое, на крајните корисници им се овозможува да добијат грантови по успешно завршување на инвестицијата. Најуспешните програми од оваа сфера се Поддршка на конкурентноста на МСП и Програми за рестартирање на МСП, преку кои ЕБОР има пласирано на пазарот 61 милион евра, во изминативе пет години, со што Северна Македонија стана најголемиот корисник на овие програми по глава на жител во регионот на Западен Балкан.
Во моментов Програмата за развој на Обединетите Нации и Програмата за зелено финансирање поддржана од Владата, нуди пилот програма од 30 милиони евра, наменета за поддршка на зелените инвестиции во локалните МСП, која е достапна само во Северна Македонија.
Има многу нови производи кои што сакаме да ги развиеме во наредниве години, во различни сектори како што е декарбонизација, земјоделие и потенцијално, дури и враќање на мигрантите во Северна Македонија.
Накусо, нудиме голем број можности за МСП во земјата и истото го реализираме во главно преку локалните банки, кои добро го знаат пазарот и кои ни овозможуваат идеите да ни станат реалност.
Интервјуа
Интервју | МАРИЈА РИСТОВСКА: Ecommerce4all.eu ги обединува е-трговците во регионот
Разговараме со Марија Ристовска, проектен менаџер во Асоцијацијата за е-трговија на Северна Македонија, која ќе сподели повеќе детали за новата регионална платформа за е-трговија – Ecommerce4all.eu. Оваа платформа, која неодамна беше официјално комплетирана, веќе има големо значење за пазарите во ЦЕФТА регионот, обезбедувајќи корисни информации и ресурси за сите заинтересирани за онлајн продажба и купување. Достапна на седум јазици и со обемен опфат на теми, Ecommerce4all.eu има за цел да ги зајакне е-трговците и да ја олесни нивната работа низ различни пазари.
Преку ова интервју ќе откриеме кои се главните придобивки од платформата, како е создадена и што може да понуди на сегашните и идните е-трговци и е-купувачи, како и кои се предизвиците што ги надминале за време на процесот на реализација.
Банкарство: Мора да признаеме дека ова е една од ретките веб платформи кај нас која е посветена на зајакнување на регионот, во овој случај зајакнување на регионалната е-трговија. Aјде накратко да ја објасниме ecommerce4all.eu – што може да се најде на неа и кои се бенефитите од платформата?
Марија Ристовска: Да, www.ecommerce4all.eu пред некое време беше целосно комплетирана и сега е достапна за сите кои сакаат повеќе да ја запознаат е-трговијата во 7-те пазари на CEFTA: Македонија, Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Албанија, Косово и Молдавија. Платформата овозможува да се запознаете so начините за креирање и водење на е-продавница, регулативите кои важат во CEFTA пазарите, да се запознаете со регионалните успешните еCommerce приказни, да најдете информации за е-плаќањата, информации за сите курирски служби на овие пазари и многу други корисни информации, податоци и документи поврзани со е-трговија.
Земено сè заедно, www.ecommerce4all.eu е првата регионална веб платформа која дава целосен и детален преглед во регионалната е-трговија. Поделена е во 6 модули, кои ги обратуваат најважните сегменти за правилно водење на бизнис во е-трговијата. Секој од модулите: „Податоци за е-трговија“, „Регулатива во е-трговија“, „Успешни приказни“, „Е-плаќање“, „Достава“ и „Регионален Беџ за доверба“ се креирани да послужат како појдовна точка во работењето во е-трговијата и да им дадат подобар увид на сегашните и идните е-трговци, но и е-купувачите, во работите кои тие ги или не ги знаеле. Но, она што е уште поважно за двете категории на корисници на платформата (е-трговци и е-купувачи) е што покрај информации за сопствениот пазар, можат да дознаат и многу информации и за останатите пазари од регионот, кои се преведени на англиски јазик.
Банкарство: Колку време ја подготвувавте платформата и кој сè беше вклучен во нејзиното создавање?
Марија Ристовска: Целосната реализација на платформата – од истражување, прибирање на информации, развој, оптимизирање, преведување на 7 јазици и сè останато што следува со креирање на еден комплексен проект – траеше 2 години и во неа беа беа вклучени регионални асоцијации за е-трговија и организации кои синхронизирано работеа во нејзиното создавање. Со проектна поддршка на Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), ние, Асоцијацита за е-трговија на Македонија го имплементиравме овој проект во заедничка корелација со: eCommerce Asocijacija Srbije, Asocijacija za internet trgovinu “eComm” u Bosni i Hercegovini, Albanian E-commerce Association,
eCommerce Association in Bosnia and Herzegovina, STIKK, Privredna Komora Crne Gore и AmCham Moldova.
Во креирањето на платформата детално ги разгледувавме и обработувавме проблемите и препреките со кои се соочуваат е-трговците, е-купувачите и сите тие кои сакаат да започнат бизнис во е-трговија и заедно со останатите асоцијации и организации создадовме платформа која дава преглед во многу од сегментите кои ја сочинуваат е-трговијата.
Банкарство: Често е-трговците и тие што сакаат да станат е-трговци имаат проблем со наоѓање на релевантни информации и податоци за домашниот пазар, но уште потешко за регионалните пазари. Како на нив може ecommerce4all.eu да им помогне во овој случај?
Марија Ристовска: Она што го нуди www.ecommerce4all.eu за сегашните и идните е-трговци е голем број на релеванти податоци, информации и ресурси за домашната е-трговија во секој пазар поединечно. Кога зборуваме за податоци, мислиме на интерактивни графици кои прикажуваат корисни податоци кои се поделени во 5 секции: „Бизнис факти“, „Индикатори за подготвеност за е-трговија“, „Користење на интернет, е-купувачи и дигитални вештини“, „Категории на онлајн купување“ и „Интернет активности“.
Исто така, на веб платформата се достапни и над 50 закони, прирачници, документи и ресурси поврзани со е-трговија на CEFTA пазарите. Потоа, може да најдат информации за банките кои што нудат имплементација на платежен процесор, информации за безбедноста и процесите при е-плаќање, информации за правилно постапување при увоз и извоз, достапните компании за достава, нивните информации, услуги и цени на услугите.
Но, она што е поважно за е-трговците кои планираат регионално проширување на својот бизнис, е тоа што сите овие информации може да ги најдат и за пазарот на кој го планираат тоа проширување. На пример, е-трговец од Македонија кој планира регионално проширување во Србија или Босна и Херцеговина, може да ги види регулативите за е-трговија кои важат во тие пазари, може да одберат со која банка или организација ќе соработуваат за да го имплементираат својот платежен процесор, со која курирска служба ќе соработуваат, кои производи најмногу се трошат на избраниот пазар, колкава е куповната моќ на е-купувачите и колку често тие купуваат и многу други информации со кои подетално ќе се запознаат со пазарот и полесно ќе се пригодат на условите на тој пазар.
Банкарство: Но, тука мора да ги споменеме и е-купувачите, кои исто така имаат проблем во наоѓање на информации особено во ситуации на онлајн измами и заштита на своите потрошувачки права. Што на нив може да им понуди ecommerce4all.eu?
Марија Ристовска: Често до нас како Асоцијација за е-трговија на Македонија стигнуваат дописи и поплаки од измамени купувачи при купување онлајн (најчесто од социјални мрежи и од нерегистрирани е-трговци). И онлајн купувачите кои биле измамени често не знаат како можат да ги остварат своите прават или кон кој надлежен орган да се обратат. Но, исто така, голем број од е-купувачите не се запознаени со соствените права кога купуваат онлајн. На пример, не се запознаени со максималниот број на денови за испорачување на претходно нарачан производ, кој е максималниот број на денови за враќање на производ и враќање на средства, кој ги сноси трошоците за враќање на производ и тн. Поради тоа, на www.ecommerce4all.eu создадовме прирачник: „Заштита на правата на потрошувачите во С. Македонија” кој е наменет за онлајн купувачите и во кој тие можат да најдат информации за тоа каде да се обратат при случај на онлајн измама, кој врши надзор на работата на е-трговците, како да ја проверат веродостојноста на е-трговците, на што треба да внимаваат кога купуваат онлајн, кои се роковите во кои можат да вратат производ и многу други информации кои се однесуваат само за нив. Покрај овие информации, тие можат подетално да се запознаат со процесот на е-плаќање и да добијат увид во безбедноста на онлајн трансакциите и воедно, можат да се запознаат и со процесот на отворање на е-продавница, доколку се заинтересирани да започнат со онлајн продажба.
Банкарство: Сигурно секој пазар има свој highlight во е-трговијата. Кој е highlight-от за македонскиот пазар според податоците кои се достапни на платформата?
Марија Ристовска: Тоа што податоците на Светска банка го покажаа и на кои што сме особено горди е тоа што во рангирањето за “Ease of doing business rank” односно за тоа колку е лесно да се води бизнис на одреден пазар и каква е климата за водење на бизнис, Македонија е рангирана на #17 место, односно е најповолен пазар за водење бизнис во регионот. Исто така, вкупната стапка на данок и придонес (% од добивката) е најдобра во Северна Македонија во однос на останатите ЦЕФТА пазари.
Интервјуа
ИНТЕРВЈУ | SMART FINANCE: Со обезбедување на неповратни грантови за нашите клиенти ја зголемуваме нивната финансиска ефикасност и профитабилност
Започнувајќи како приказна што ќе создаде вистинска вредност за клиентите да успеат да развијат успешен бизнис модел, компанијата Smart Finance веќе три години успешно функционира на нашиот пазар во полето на консултанството и финансиите.
Со фокус на креативност, експертиза и професионализам, тимот на Smart Finance нуди решенија за раст и развој на бизнисите на своите клиенти. Ова вклучува оптимизација на финансиското работење, пристап до неповратни грантови и субвенции, како и проектно финансирање во областа на недвижности.
Во интервјуто, Стојан Ѓуровски како СЕО и Марија Солева Илиевска како Managing Partner ги споделуваат досегашните успеси на компанијата и идните планови за раст и иновации. Тие ги истакнуваат ангажманите на компанијата за поддршка на самите почетоци, поддршка во растот на клиентите и стремежот кон постигнување на финансиска независност и успешен бизнис модел.
Банкарство: Smart Finance е компанија која постои и функционира на пазарот повеќе од три години. Дали може да ни кажете нешто повеќе за Smart Finance, кој беше мотивот за основање на компанијата?
Стојан Ѓуровски: Smart Finance е компанија која успешно функционира на пазарот веќе три години.
Мотивот за основање на компанијата произлезе од потребата за иновација на финансиските услуги, но и од желбата да се креира долгорочно партнерство со клиентите, да ги поддржиме во нивните финансиски стратегии и потреби. Со своето искуство стекнато во банкарскиот сектор, конкретно во делот на корпоративни клиенти, забележуваме висок степен на нереализирани грантови од страна на компаниите во Македонија, кои остануваат неискористени поради недоволната информираност или поради сложениот процес на аплицирање. Ова ја открива потребата за креирање на среднорочни и долгорочни стратегии и бизнис анализи кои ќе им овозможат на компаниите да ги искористат овие неповратни грантови. Неповратните грантови се најдобар извор за финансирање на бизнисите, освен што ја зголемуваат довербата на инвеститорите, истите даваат и поголема флексибилност во однос со управувањето на финансиите и покрај тоа, средствата добиени од грант се неповратни.
Овие карактеритстиките кои со себе си ги носат неповратните грантови се моќен инструмент за развој и поддршка на бизнисите.
Целта на Smart Finance е да ги обезбеди потребните информации и совети на своите клиенти, давајќи им можност да ги искористат грантовите на најефикасен начин. Она по што се издвојува Smart Finance е желбата за успех, бидејќи успехот на клиентите е и наш успех, се стремиме кон тоа да бидеме партнер кој ќе им помогне на клиентите да ги остварат финансиските планови и да постигнат финансиска стабилност.
Банкарство: Кои се основните консултантски услуги што ги нуди вашата компанија и како се разликуваат од услугите на вашите конкуренти, која е вашата конкурентска предност, односно зошто клиентите би требало да се одлучат за соработка со Вашата компанија?
Стојан Ѓуровски: Нашиот тим во Smart Finance е специјализиран во повеќе области, нуди широк спектар консултантски услуги, вклучувајќи неповратни грантови и субвенции, проектно финансирање, недвижности, надворешен финансиски менаџер и due diligence.
Она што несомнено нè издвојува од конкуренцијата е нашиот персонализиран пристап кон секој клиент. Нашата конкурентска предност лежи во високиот степен на експертиза и искуство на нашиот тим, како и во тоа што секој клиент за нас е индивидуален предизвик, а не само уште еден проект. Посветени сме на идејата за креирање на иновативни решенија кои ги задоволуваат потребите на нашите клиенти и ги надминуваат нивните очекувања. Па затоа, ако клиентите сакаат да имаат партнер кој ќе ги разбере и поддржи на нивниот финансиски пат, тогаш соработката со нас е нивниот вистински избор!
Банкарство: Мотото на Вашата компанија е: “Осигурајте си успешна финансиска приказна со наша помош”! Може ли накратко да ни објасните како изгледа процесот на едуцирање и консултирање на клиентите и какви придобивки ќе имаат од користењето на услугите на Smart Finance?
Стојан Ѓуровски: Процесот на едуцирање и консултирање на клиентите во Smart Finance започнува со детално разбирање на потребите на клиентот, неговите цели и финансиски ставови. Ги идентификуваме предизвиците на клиентите, а потоа, нашите финансиски консултанти создаваат персонализирана стратегија, која ги води клиентите кон успешно постигнување на нивните финансиски цели. Придобивките од користењето на услугите на Smart Finance се многубројни.
Прво, клиентите имаат први пристап до информaциите за расположливите грантови, што ќе им помогне во зголемување на нивната финансиска ефикасност и профитабилност. Во исто време, нашите финансиски консултанти обезбедуваат стабилна и професионална поддршка, што им овозможува на клиентите да се фокусираат на своите основни деловни активности.
На крај, со заедничка соработка, клиентите можат да си обезбедат успешна финансиска приказна, со нашата помош како нивен партнер за финансиски раст и развој.
Банкарство: Значаен аспект во секојдневното работење е управувањето со ризиците. Каква е вашата стратегија за управување со ризиците и на кој начин ги анализирате и преземате чекорите за минимизирање на ризиците кои може да се појават кај одреден клиент? Како ја обезбедувате стабилноста на клиентските инвестиции на долг рок?
Марија Солева Илиевска: Нашата стратегија за управување со ризиците започнува со детално разбирање на бизнис моделот на клиентот. Со моето искуство во работењето во областа на кредитниот ризик во Банкарскиот сектор за корпоративни ентитети, ја разбирам важноста на индивидуалниот пристап и деталната проценка на ризиците. Ова вклучува детектирање и анализа на кредитните ризици, и со клиентите работиме заедно за да дефинираме стратегии за минимизирање на ризиците, прилагодени специфично за нивните потреби и цели. Иако, секогаш постојат ризици кои не можат целосно да се минимизираат, ние се фокусираме врз база на ризиците да ги одбереме најдобрите можни решенија со цел да донесеме издржана инвестициска одлука.
Дополнително, правиме евалуација на компаниите, користиме различни модели за оценување на компаниите и нивната потенцијална стабилност на долг рок, што ни помага да ги одредиме најдобрите инвестициски планови и стратегии за нашите клиенти.
Со оваа целосна и прецизна анализа и управување со ризиците, ние целосно се ангажираме да обезбедиме стабилност и успешност на инвестициите на нашите клиенти на долг рок.
Банкарство: Живееме во ера на иновации и секојдневни иновативни решенија и производи. Дали планирате да воведете некој новитет во секојдневното работење? Кои се најважните трендови и иновации во областа на финансиските технологии што вашата компанија ги следи и како ги интегрирате во вашите услуги?
Марија Солева Илиевска: Живееме во време каде дигитализацијата е главен двигател, а нашата компанија се адаптира кон овој тренд. Ги следиме најновите трендови и иновации, напредните дигитални услуги во областа на финансиите и внимателно ги интегрираме во нашите услуги.
Возбудени сме да најавиме дека во тек е развој на иновативна паметна платформа која ќе биде апсолутно нова и не само за Македонија туку и за целиот Балкански регион. Без да откриваме многу детали, можеме само да потврдиме дека оваа платформа ќе им ги олесни на клиентите сите аспекти од нивните бизнис процеси и потреби.
Преку нашата нова платформа, клиентите ќе имаат пристап до напредни алатки и функционалности кои ќе им помогнат да ги оптимизираат своите потреби, да просперираат во своите деловни активности. Оваа иновативна платформа е само еден од начините преку кои сме подготвени да го подобриме и направиме искуството на нашите клиенти подобро и поефикасно.
Банкарство: Кои се најголемите предизвици со кои се соочуваат компаниите денес и Smart Finance помага во нивното надминување?
Стојан Ѓуровски: Компаниите се соочуваат со низа предизвици денес, особено во однос на пристапот до финансии, грантови и ефикасноста на процесите. Во Smart Finance, ние ја разбираме комплексноста на процесите и сме тука да помогнеме во нивното надминување.
Што се однесува до пристапот до грантови, програмите за доделување на грантови често имаат строги критериуми и упатства кои мора да се исполнат. Нашата компанија нуди поддршка за компаниите при изработката на анализа на бизнис модел, среднорочни и долгорочни стратегии, развивање на сопствен бизнис и финансиски план, како и подготовка на сите придружни материјали. Нашиот тим од експерти во нивната област внимателно и прецизно ги комплетираат апликациите со минимален ангажман од страна на клиентите, обезбедувајќи дека секој аспект од апликацијата е стратешки претставен за да се максимизираат шансите за успех.
Ова е само еден начин преку кој им помагаме на нашите клиенти да ги надминат предизвиците во инвестирањето и финансиското управување. Нашата компанија е посветена на обезбедување на комплетни финансиски решенија и поддршка, што им овозможува на клиентите да се фокусираат на своите основни деловни активности, додека ние се грижиме за нивните финансии.
- Банкипред 2 недели
Шпаркасе Банка доби нов член на Надзорниот одбор
- Колумнипред 1 месец
Интервју во банка: Вашиот таен рецепт за успех!
- Банкипред 1 месец
Катерина Велиновски, Катерина Митровска и Павлина Симиџиоска Тодороска се најдобрите банкарски службеници од Стопанска банка АД – Скопје за 2024 година
- Банкипред 1 месец
Марија Даниловска, Зоран Митрески и Дејан Георгиевски се најдобрите банкарски службеници од Комерцијална банка за 2024 година
- Банкипред 14 часа
НЛБ Банка со известување до своите клиенти: Личните податоци во видеото не потекнуваат од нашите системи
- Вработувањепред 2 месеци
Оглас за вработување во НЛБ Банка АД Скопје
- Банкипред 2 месеци
Филијалите и експозитурите на Комерцијална банка нема да работат на 11 октомври 2024 година
- Бизниспред 1 месец
Соња Грујевска и Андреј Андреевски се најдобрите службеници од КИБС за 2024 година