Connect with us
no baners

Анализи

Можно примирје и прекин на огнот во Украина – што тоа ќе значи за европската и светската економија?

Објавено

на

Според договорот што вчера го постигнаа украинската и американската делегација во Џеда – Саудиска Арабија, предвиден е прекин на воените дејствија за 30 дена, со можност за продолжување со заедничка согласност на Русија и Украина.

САД го потврдија обновувањето на размената на разузнавачки информации со Украина и продолжувањето на воената помош, а договорот за американски инвестиции во развојот на украинските минерални ресурси е повторно на маса.

Овој предлог за прекин на огнот не само што отвора простор за преговори со Русија, туку и ги подобрува односите меѓу Вашингтон и Киев, кои се заладија по јавниот судир меѓу претседателот Володимир Зеленски и Доналд Трамп.

Доколку се постигне примирје и прекин на огнот во Украина, тоа би имало значително влијание на европската и светската економија. Ако се постигне договор за примирје, тоа ќе овозможи стабилизација на регионалната ситуација и би отворило пат за обновување на економските врски и инфраструктура. Некои од клучните ефекти би биле следните:

Економска стабилизација во Европа

Намалување на енергетската криза: Украина е важен транзитен коридор за енергетски ресурси, а во исто време Русија е значаен извозник на енергија. Примирјето би ја намалило нестабилноста на пазарот на електрична енергија и би довело до значителен пад на цените на нафтата и природниот гас, што би ги олеснило енергетските трошоци за Европската Унија.

Обновување на трговијата: Прекин на конфликтот би дозволил рестартирање на трговијата меѓу Европската унија, Украина и Русија, што би ги подобрило економските услови за многу земји во регионот.

Повраток на инвестиции

Со стабилизацијата на ситуацијата во Украина, постојат добри изгледи за враќање на странските инвестиции во земјата, но и во регионот. Бизнисите кои беа принудени да се повлечат поради конфликтот можат повторно да ја разгледаат можноста за инвестирање во Украина и околните земји.

Смирување на глобалните синџири на снабдување

Во текот на конфликтот, глобалните синџири на снабдување со многу производи, вклучувајќи и земјоделски производи како пченица, пченка и други стоки, беа нарушени. Примирје би помогнало за понатамошно нормализирање на снабдувањето, особено за земјоделските производи кои се клучни за глобалните пазари.

Пониски цени на храната и земјоделските производи би имале позитивен ефект врз економиите, особено на земјите во развој кои се зависни од увоз на храна.

Намалување на геополитичката несигурност

Примирјето ќе ја намали геополитичката неизвесност во регионот на Источна Европа, што може да помогне во намалување на ризиците поврзани со инвестирање и трговија.

Потенцијално, на глобално ниво, се очекува да се намалат и цените на металите и минералите кои се важни за производството на технологија и автомобилска индустрија.

Ризик од нови санкции и економски одмазди

Освен позитивни, ова примирје може да има и некои негативни последици. Доколку примирјето подразбира големи отстапки од страна на Украинa или значајни политички договори, може да предизвика нови санкции или економски одмазди од страна на западните земји против Русија или други актери кои се поврзани со конфликтот.

Во зависност од деталите на договорот, санкциите врз Русија може да останат или да се променат, што ќе има големо влијание врз глобалната економија, особено на пазарите на нафта и гас.

Психолошки ефект на глобалните пазари

Примирјето би дало сигнал за намалување на глобалниот ризик и несигурност. Како резултат на тоа, глобалните капитални пазари би можеле да реагираат позитивно, со раст на индексите и враќање на довербата во инвестирањето, особено на развиените пазари.

Во целина, постигнување примирје, прекин на огнот и конечен крај на војната во Украина, би имало повеќекратен ефект врз глобалната економија, со потенцијално позитивни исходи за Европа и светот, особено ако конфликтот не се продолжи. Сепак, важен фактор ќе биде тоа како ќе се имплементира договорот и какви политички, економски и безбедносни гаранции ќе бидат поставени во процесот.

Анализи

МАКЕДОНИЈА НАПРЕДУВА – Додека некои европски земји тонат во инфлација, ние растеме!

Објавено

на

Според најновата проекција на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), 2026 година ќе донесе различни инфлациски сценарија за европските земји, при што се очекува значајна дисперзија во движењата на цените меѓу економиите. Додека одредени држави успешно ја ставаат инфлацијата под контрола, други продолжуваат да се соочуваат со ценовни шокови и инфлаторни притисоци.

Швајцарија и Франција со најниски инфлациски стапки

Најниска проектирана инфлација за 2026 година ќе има Швајцарија, со стапка од само 0,5%, што ја позиционира како стабилен економски простор со ефективни монетарни механизми. Следат Франција со 1,6% и Ирска со 1,7%, кои исто така покажуваат солидна способност да одржат ценовна стабилност.

Во групата на најразвиените економии, Германија ќе има умерена инфлација од 1,9%, додека Хрватска ќе ја надмине просечната инфлација на ЕУ со 2,6%, што укажува на послабо амортизирање на внатрешните и надворешните притисоци врз цените.

Полска, Унгарија и Турција со повисоки стапки

Од земјите на Европската Унија, Полска и Унгарија ќе забележат највисоки инфлациски стапки, од 3,4% и 3,6% соодветно. Овие нивоа, иако далеку пониски од постпандемиските пикови, сепак покажуваат дека ценовната стабилизација сè уште не е целосно постигната.

Меѓу најзагрижувачките е случајот на Турција, која и покрај напорите на монетарните власти, ќе се соочи со екстремно висока инфлација од 22,8%, највисока на континентот. Ова е резултат на долгогодишна неортодоксна монетарна политика, девалвација на лирата и структурни економски слабости.

Русија и Украина со задржана ценовна нестабилност

Инфлацијата ќе остане релативно висока и во Русија (5,5%) и Украина (7,7%), што е очекувано со оглед на продолжените геополитички тензии, нестабилноста во снабдувачките ланци и ограничениот пристап до меѓународните финансиски пазари.

Македонија со позитивен сигнал и стабилизација

Во однос на Македонија, ММФ очекува економски раст од 3,2% и во 2025 и 2026 година, што претставува сигнал за постепено заздравување и стабилизирање на економските текови. Инфлацијата е проектирана на 3,4% во 2025 и се очекува да се намали на 2,2% во 2026, што укажува на успешни чекори кон нормализирање на ценовната динамика.

Со вакви проекции, Македонија се позиционира во групата на земји со контролирана инфлација, што е позитивен сигнал за инвеститорите, кредиторите, како и за општата макроекономска стабилност.

Продолжи со читање

Анализи

АНАЛИЗА: Дали Македонците најмногу пари трошат за време на попусти, одмори или празници?

Објавено

на

Секој месец носи свои предизвици за паричникот, но еден од нив се издвојува како апсолутен шампион во трошењето на Македонците. Дали попустите за Black Friday, сезонските попусти или пак празничната еуфорија најмногу го празнат паричникот на граѓаните и буџетот на фирмите?

Македонците имаат јасна шема кога се парите во прашање и, иако попустите се примамливи, само еден месец ги собира желбите, навиките и непланираните трошоци во едно. Декември, со сета своја магија, се чини дека не е само месец на подароци, туку и месец на најголеми финансиски авантури.

А, овој тренд може да биде и финансиски неодговорен. Наместо да ги искористат попустите од претходните месеци, како Black Friday или сезонските акции, навиката да се купува во очи новогодишните празници, кога цените се често повисоки, значи преплатени производи и услуги. Трговците веројатно добро го знаат овој тренд и умешно го користат.

Дали декември е најнеодговорниот финансиски месец во годината? Статистиката на Народната банка на Македонија вели да. Секој декември во изминатите 9 години и граѓаните и компаниите едноставно не го штеделе својот буџет. Предновогодишната еуфорија, проследена со забави и подароци, ги тера да не ги штедат своите сметки и картички. Платежната статистика на НБРМ покажува дека во декември 2024 вредноста на вкупните платежни трансакции со картички изнесува 38,2 милијарди денари (622 милиони евра) и тоа е рекорд од 2016 година досега. Во декември претходната година биле извршени трансакции со картички во вредност од 33,2 милијарди денари (539 милиони евра).

Најмногу пари граѓаните повлекуваат како готовина од банкомат. Во декември лани вкупно биле пивлечени 20,6 милијарди денари (336 милиони евра), од кои само граѓаните повлекле 20,2 милијарди денари. За разлика од нив, најмногу трансакции вршат со плаќања на ПОС терминали.

Во јануари веќе започнува финансискиот пост. Во јануари 2024 година биле извршени трансакции во вредност од 27,1 милијарда денари (441 милион евра), што значи околу 100 милиони евра помалку отколку претходниот месец. И така е секој јануари. Граѓаните потрошиле 25,8 милијарди денари, а компаниите 1,3 милијарди денари.

Интересно е дека после декември како месеци со најмногу плаќања во 2024 биле јули и ноември. За време на летните одмори повторно не се штедат пари, ниту на личните ниту на бизнис картичките. Вкупно биле извршени трансакции во вредност од 32,9 милијарди денари (535 милиони евра), од кои на граѓаните отпаѓаат 31,2 милијарди денари (485 милиони евра), а на компаниите 1,7 милијарди денари (28 милиони евра).

Исто така и во ноември, кој се совпаѓа со Black Friday попустите, се трошело и вкупно биле извршени трансакции со картички во вредност од 32,9 милијарди денари (535 милиони евра). Притоа граѓаните потрошиле 509 милиони евра, а компаниите 26 милиони евра.

Кога Македонците трошат најмногу пари?

Месец/КатегоријаДекемвриНоемвриЈули
Вкупна вредност на трансакции со картички622 мил. евра535 мил. евра535 мил. евра
Трансакции на физички лица593 мил. евра509 мил. евра485 мил. Евра
Трансакции на правни лица29 мил. евра26 мил. евра28 мил. евра

Што се однесува до платежните навики на македонските граѓани, e-трговијата зема се поголемо учество во трошоците. Од декември 2016 до декември 2024 година, вредноста на платежните трансакции со картички на ПОС терминали пораснала за помалку од 3 пати, а вредноста на трансакциите на места за е-трговија е зголемена за 13,5 пати. Иако и во е-трговијата најмногу се троши во декември, сепак тоа не е правило секоја година. Во 2022 година најмногу се трошело онлајн во март, а од 2016 до 2018 година тоа било случај во февруари.

Странците во Македонија најмногу пари на картичка трошат во август, кога си доаѓаат македонските иселеници. Во август минатата година потрошиле 8,8 милијарди денари (143 милиони евра). Следен месец кога најмногу придонесуваат за македонската економија е јули, а за третото место се натпреваруваат септември и декември.

Македонците во странство, пак, најмногу пари трошат во нули или во август, што повторно се поклопува со годишните одмори. Лани во јули и во август вкупно потрошиле 7,7 милијарди денари (125 милиони евра). Од статистиката може да се заклучи и дека странците во Македонија во лето трошат многу повеќе пари на картички отколку Македонците како туристи во странство. Сепак, треба да се има предвид и фактот дека Македонците на одмор почесто одат со пари во џеб отколку на картичка.

Продолжи со читање

Анализи

Стапката на невработеност во САД остана над 4% – дали ФЕД ќе ја релаксира монетарната политика?

Објавено

на

Американските работодавци додадоа 177.000 нови работни места во април, според податоците објавени од Министерството за труд на САД во петокот (2 мај). Истовремено, стапката на невработеност остана стабилна на 4,2%, што е благо зголемување во однос на претходните месеци, кога се движеше блиску до рекордно ниските нивоа под 4%.

Двете бројки сигнализираат дека пазарот на труд сè уште е релативно здрав, но покажуваат и знаци на умерено забавување. Новите вработувања се под очекувањата на некои аналитичари, што би можело да укаже на тоа дека економијата влегува во период на умерено темпо на раст.

Повеќето аналитичари сметаат дека влијанието на постојаните високи царини, воведени уште од времето на администрацијата на Доналд Трамп, сè уште не е целосно почувствувано, и дека економските ефекти ќе се проценуваат во наредните месеци.

Американската економија останува силно ориентирана кон услужниот сектор, кој сочинува приближно 70% од трговската активност, но производството и понатаму има значајна улога. Над 40% од американските производители се потпираат на увезени делови и компоненти, што значи дека глобалната трговија и цените на увозот директно влијаат врз домашното производство и вработување.

Може ли ова да влијае врз политиката на ФЕД?

Со оглед на тоа што стапката на невработеност се искачи на 4,2%, економистите сега почнуваат да шпекулираат дали тоа ќе биде доволна причина за претседателот на Федералните резерви, Џером Пауел и Комитетот за отворен пазар (FOMC) да започнат со олеснување на монетарната политика.

ФЕД досега остануваше претпазлив, главно фокусирајќи се на инфлацијата, која иако се стабилизира, сè уште е над посакуваното ниво од 2%. Сепак, ако растот на работните места продолжи да забавува, а стапката на невработеност продолжи да расте, тоа може да ја зајакне аргументацијата за намалување на каматните стапки во наредните квартали.

Пазарот на труд е еден од клучните индикатори за ФЕД при донесување на одлуки, и ако почне да покажува послаби резултати, тоа може да биде токму она што ќе ја поттикне централната банка да го напушти рестриктивниот пристап и да започне со постепено намалување на референтната каматна стапка, за да го поддржи економскиот раст.

Продолжи со читање

Популарно