Connect with us

Анализи

Дали падот на цените на становите во ЕУ ќе се преслика во Македонија?

Објавено

на

Цените на становите во еврозоната паднаа за 2,1% во третиот квартал од 2023 година, а во целата Европска унија се намалени за 1%. Во Македонија во четвртиот квартал пораснаа за 7% споредено со истиот период претходната година, а за три месеци се повисоки за 1%.

Иако ценовниот раст на недвижностите во земјава забавува во однос на претходните две години, сепак е многу поголем отколку во другите европски земји. Останува и енигмата дали цените на становите оваа година ќе стагнираат или пак ќе почнат да паѓаат. Градежниците се децидни дека тие ќе продолжат да растат.

Банкарство.мк направи анализа на движењата на цените на објектите за домување во последните 10 години во регионот и во ЕУ за да видиме какви биле состојбите на различни пазари и какви поуки може да се извлечат од нив. Користевме податоци од официјалната статистика на ОЕЦД и од националните стаистики на одделни земји во регионот.

На ниво на Европска унија, цените на недвижностите за домување почнаа позначително да растат во 2021 година, кога е измерен годишен ценовен раст од 8,5%, и во 2022 година од 7,7%. Веќе во 2023 година растот забавува и во третиот квартал е во негатива од 1%.

Претходно во ЕУ цените на становите бележат раст од 5,6% во 2020 година, 4,9% во 2019, 5,0% во 2018, 4,8% во 2017, 4,4% во 2016, 2,3% во 2015 и 0,7% во 2014 година.  

Во ЕУ, Грција е една од земјите со најголем раст на цените на недвижностите после излегувањето од економската криза. По неколку годишен пад, растот на цените на становите скромно започнува во 2018 година со 2,8%, во 2022 година достигнува 13,9%, во првиот квартал од 2023 изнесува 17,2%, а во третиот квартал е 12%.

Италија, која исто така беше во должничка криза пред повеќе од една деценија, во периодот од 2014 до 2019 година бележи континуиран пад на цените на становите. Во 2021 и 2022 година има раст од 2,5% и 3,8% соодветно, но веќе во 2023 година цените како да оладуваат и во третиот квартал има минимален раст од 1,8%.

Германија, која во моментот се соочува со економска криза, тоа го чувствува и на пазарот на недвижности. Во третиот квартал од минатата година, цените на становите бележат пад од дури -10,2%. Падот континуирано трае од четвртиот квартал во 2022 година (-3,6%) и постојано се интензивира. Интересно е дека 2022 година започнала многу оптимистички за цените на недвижностите со раст од дури 11,6% во првиот квартал. Ценовниот бум во Германија всушност трае од 2016 година, кога изнесува 7,5%. 

Пазарот на недвижности во Австрија се држи подобро од германскиот, но и тој е во негатива од -2,2% во третиот квартал на 2023. Тоа е втор квартал со ценовен пад, додека во претходниот период има континуира раст на цените на становите, кој во 2022 година изнесува 11,4%, во 2021 година е 12,4%, во 2020 е 7,7%, а во 2014 година бил 3,5%.

Словенија досега е во најдобра кондиција, со раст на цените на становите во третиот квартал на 2023 година од 5,7%. Но, гледано наназад, тоа е сепак помал раст од 2022 година кога во третиот квартал изнесуваше 15,2%. Цените на недвижностите во Словенија поинтензивно растат од 2021 година (11,5%), додека во претходните години растот бил најголем во 2018 година (8,7%). Во 2014 година имало ценовен пад од 6,6%.

Податоците на Хрватската народна банка покажуваат дека во Хрватска на крајот од 2023 година е регистриран раст на цените на недвижностите од 10,9%. На крајот од 2022 година, овој раст е уште поизразен и изнесува 17,3%. Цените во Хрватска го започнуваат нагорниот тренд на крајот од 2017 година со раст од 7,6%, додека во претходниот период биле во негатива.

Србија на крајот од 2023 година исто така бележи оладување на пазарот на недвижности со ценовен раст од само 5,7%. Во последниот квартал од 2022 година цените пораснале за 15,1%, а во истиот период во 2021 година за 11,84%. Србија бележи непрекинат раст на цените на објектите за домување.

Македонија, исто така, бележи рекорден раст на цените на недвижностите во последните три години. На крајот од 2021 година тој изнесува 11,3%, од 2022 година рекордни 20,5%, а на крајот од 2023 година се намалува на 7,0%. Во годините претходно, цените на становите имаат годишен раст не поголем од 3,5%, а во последниот квартал од 2017 година официјалната статистика регистрира и пад од -0,3%. 

Статистиката дефинитивно покажува дека ниту еден ценовен раст на пазарот на недвижности не е одржлив на долг период, не барем со толкави стапки на раст какви што се во последните три години во Македонија. Исто така, прашање е и дали македонскиот пазар на недвижности може да биде исклучок од состојбите на европските пазари, односно можеби прашање на време е кога надолните трендови од ЕУ ќе се рефлектираат и на пазарите на земјите во регионот.

Анализи

Наглиот пад на Nvidia: Дали конкуренцијата од Кина ја загрозува технолошката доминација?

Објавено

на

Во понеделникот, 27 јануари 2025 година, акциите на Nvidia доживеаја значителен пад, губејќи околу 12,2% од нивната вредност. Овој пад ја намали пазарната капитализација на компанијата за приближно 600 милијарди долари, што претставува еден од најголемите еднодневни губитоци во историјата на американскиот пазар.

Што доведе до овој драматичен пресврт?

Главната причина за овој пад е објавата на кинеската технолошка компанија DeepSeek, која разви моќен модел на вештачка интелигенција наречен R1. Овој модел стана популарен веднаш по неговото лансирање на 20 јануари, достигнувајќи го врвот на Apple App Store и влегувајќи во топ 10 на листата Chatbot Arena на Универзитетот во Калифорнија, Беркли. DeepSeek потроши само 5,6 милиони долари за обука на претходниот модел V3, што ги загрижи инвеститорите во однос на трошоците и вреднувањето на американските технолошки компании кои инвестираат огромни суми во вештачка интелигенција.

Оваа вест предизвика пад на акциите не само на Nvidia, туку и на други големи производители на чипови како Broadcom (пад од 12,1%) и Advanced Micro Devices (пад од 4,5%). Дополнително, технолошките гиганти како Microsoft и Alphabet (матичната компанија на Google) исто така забележаа пад на акциите, што укажува на пошироко влијание врз технолошкиот сектор.

Што можеме да научиме од ова?

  • Непредвидливост на пазарот: Дури и најуспешните компании можат да доживеат ненадејни падови;
  • Конкуренцијата не спие: Иновациите можат да дојдат од неочекувани насоки, менувајќи ја динамиката на пазарот преку ноќ;
  • Важноста на диверзификацијата: Потпирањето на еден извор на приходи или технологија може да биде ризично.

Овој настан е потсетник за брзината со која се менуваат работите во технолошкиот свет. До минатата недела зборувавме за историскиот успех на Nvidia, а сега за пад од над 600 милијарди долари. Останува да видиме дали Nvidia ќе успее да се опорави и да продолжи со растот или ќе се соочи со предизвици поради ваквата конкуренција.

Продолжи со читање

Анализи

Готовината се уште доминантен метод за плаќање при онлајн нарачки

Објавено

на

Народната банка на Република Северна Македонија ги објави новите податоците за платежната статистика за трите квартали од 2024 година, кои покажуваат постојан тренд на зголемена употреба на дигиталните канали за извршување на плаќањата во земјата. Во трите квартали од 2024 година се забележува значителен годишен раст кај бројот и вредноста на платежните трансакции на граѓаните во трговијата во земјата. Вкупните трансакции со картички во земјата и во странство издадени од домашните и странски даватели на платежните услуги, пораснале за 11,3% по број и за 13,6% по вредност. Вредноста на трансакциите на места на продажба за е-трговија изнесуваат 522.5 милиони евра и преставува 9,1% од вкупните трансакции и преставува раст од 7,5% во однос на истиот период минатата година. При тоа овој пораст се должи во главно на растот на вредноста на трансакциите направени во странство од домашни иматели на платежни картички кој изнесува 39,7%. Вредноста на направените трансакции кон домашни е-трговцизабележува пад од 6,7%.

Ако имаме во предвид дека готовината при достава (Cash on Delivery – CoD) доминира како најчест начин на плаќање во е-трговијата, и тоа според последните податоци на Findex (2021) 47% од македонските онлајн купувачи се потпираат на плаќање во готово, а кај домашните е-трговци постои опцијата за готовина при доставата, што не е случај кај странските е-трговци, може да се каже дека се уште готовината доминира при онлајн плаќањето.

Асоцијацијата за е-трговија, во своето шесто издание направи анализа на е трговијата во земјите од Западен Балкан („Преглед на е-трговијата во Западен Балкан, 2024 година“, поддржано од НЛБ групацијата) каде што во делот за плаќањето, како една од алките на синџирот на е-трговијата, се согледува дека е слична состојбата и во другите балкански земји во Косово 85%, Албанија 75% и Србија 71%. За споредба, во земји како Австрија и Данска готовината речиси и да не се користи. Македонците, како и балканските купувачи се уште преферираат плаќање со готовина, додека дигиталните плаќања, кои се норма во ЕУ, сè уште се ограничени. 59% од Македонците имаат платежни картички, а 43% од нив ги користат. Уште полоша е состојбата во Албанија, каде што само 8% од популацијата ги користи платежните картички, како и во Косово (21%) и Босна и Херцеговина (23%). Во Србија состојбата е најдобра со 62% иматели на платежни картички и 47% нивно користење. Исто така, користењето на мобилните телефони за плаќање е на ниско ниво. Имено, и покрај тоа што регионот е технолошки добро опремен – мобилната пенетрација е висока, со 95% од населението во Северна Македонија, Србија, Косово и Босна и Херцеговина кои поседуваат мобилен телефон, употребата на мобилни телефони за финансиски трансакции останува ниска – во Македонија само 36% од корисниците на финансиски услуги ги користат мобилните уреди за плаќања.

Според анкетата, која ја спроведе Асоцијацијата за е-трговија, како дел од споменатиот извештај со фокус на плаќањето при онлајн продажбата, 72,5% од е-трговците истакнаа дека готовината при достава е доминантен метод на плаќање за нивните клиенти, а 82,5% одговориле дека токму клиентите ја претпочитаат оваа опција. Клучни причини за оваа доминација според анкетираните е-трговци се: недовербата во онлајн продавниците, стравот дека нарачаните производи нема да бидат доставени, како и чувство на сигурност при плаќање со готовина. Дополнително, навиките и недоволните дигитални вештини за користење на картички играат значајна улога во популарноста на ќеш плаќањата. И покрај тоа, 62,5% од е-трговците изјавиле дека плаќањето со картички е покорисно за нивниот бизнис, а 45% од нив активно го промовираат користењето на картички. Плаќањето со готовина од друга страна, создава големи неефикасности за е-трговците, како што се неуспешни испораки, зголемени оперативни трошоци и ризик од неформални економски практики.

„Вториот најголем предизвик, со кој се соочуваат е-трговците кои учествуваа во анкетата, е нелојалната конкуренција предизвикана од сивата економија. Плаќањето со готовина ја олеснува оваа нелегална пракса, додека преминот кон дигитални плаќања може да придонесе за намалување на овој предизвик, зголемувајќи ја транспарентноста и формалноста на економијата. За да се намали доминацијата на готовината, потребни се насочени активности за подобрување на дигиталната писменост, намалување на трансакциските трошоци и зголемување на довербата во онлајн плаќањата. Преку овие чекори, македонската и регионалната е-трговија може да станат поконкурентни, поттикнувајќи раст и економска стабилност“, изјави преседателката на Асоцијацијата за е-трговија д-р Нина Ангеловска Станков.

Инаку, годишниот извештај од анализата за е-трговија е изработен со поддршка на NLB Group и беше традиционално презентиран на 7-та регионална конференција за е-трговија. Како шесто издание од серијата, оваа публикација за првпат е објавена на англиски јазик и со проширен фокус кој го опфаќа целиот регион на Западен Балкан: Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија. Сеопфатниот извештај нуди длабинска анализа на моменталнaта состојба на е-трговијата и трендовите, го прикажува растот на е-трговијата во изминатата година и прави споредба на регионот со поразвиените европски пазари, заснована на секундарни податоци и компаративна анализа. Дополнително, беше спроведено и примарно истражување кое ги анализираше искуствата на е-продавачите во Западен Балкан, со посебен фокус на е-плаќањата, идентификувајќи ги критичните бариери и можности за раст.

Целосниот извештај и повеќе информации за клучните сознанија од анализата се достапни на ликот во продололжение: https://ecommerce.mk/wb-ecommerce-report-2024/.

Продолжи со читање

Анализи

АЕТСМ: 63,5% од интернет корисниците направиле онлајн нарачки во 2024 година

Објавено

на

Асоцијацијата за е-трговија ги анализираше најновите податоци објавени од Државниот завод за статистика за користење информатичко-комуникациски технологии во домаќинствата и од поединците во 2024 година, според кои се забележува пораст на направените онлајн купувања/нарачки за 10 процентни поени. 63,5% од македонските интернет корисници нарачале/купиле стоки или услуги преку интернет во последните 12 месеци наспроти 53,5% во истиот период минатата година.

Што се купувало најмногу онлајн?

Македонците како и во минатите години, најмногу купувале облека (вклучително и спортска облека), чевли или додатоци (на пр. чанти, накит). Она што е позитивно и се забележува е порастот на онлајн нарачките кај повеќе категории и тоа:

Колку од Македонците користеле интернет во 2024?

90,2% од домаќинствата имале интернет пристап наспроти 88% во истиот период минатата година, додека 91,2% од Македонците на возраст од 15-74 години користеле интернет наспроти 85,3% во истиот период минатата година (Државен завод за статистика, 2024). При тоа, 92,2% од мажите користеле интернет наспроти 90,2% од жените во истиот период. 76,4% од Македонците користеле интернет неколку пати во текот на денот, и тоа 78,3% од мажите и 74,6% од жените.

За што се користел најмногу интернетот во 2024?

Македонците интернетот најмногу го користат за зборување, социјални мрежи и праќање инстант пораки. Дури 94,6% од нив го користат интернетот за телефонирање преку интернет/видеo повици (преку webcam; употреба на апликации, на пример, Skype, Facetime) наспроти 89,2% минатата година. 87,6% од Македонците користеле инстант-пораки, т.е. размена на пораки, на пример, преку Messenger, WhatsApp, Viber наспроти 75,2% минатата година. Учество во социјални мрежи (креирање кориснички профил, испраќање пораки или друго на Фејсбук, Инстаграм, Твитер/X итн.) имале 84,2% од интернет корисниците спрема 76,9% минатата година. Забележано е и зголемување на користењето на интернетот за скоро сите активности. Намалување на користењето на интернетот има за информации поврзани со здравјето (повреда, болести, исхрана, подобрување на здравјето итн.), кое е намалено на 55,5% од интернет корисниците во 2024 година, споредено со од 67,7% минатата година. Од друга страна пак, 53,2% од интернет корисниците праќале/примале електронска пошта (e-mail) наспроти 44% од интернет корисниците минатата година, 72,5% барале информации за производи/услуги наспроти 54,2% минатата година, а особено значајно е дека 13,7% од интернет корисниците учествувале во продажба на производи или услуги, преку аукции како што е на пр. eBay.com наспроти само 6,8% кои учествувале минатата година. Дополнително, забележано е зголемување користењето на интернет банкарство од 40% од Македонците, наспроти 32,8% минатата година.

Во однос на полот, жените повеќе сакаат да зборуваат и да праќаат инстант пораки, но и да бараат информации за производи и услуги поврзани со здравјето, додека мажите повеќе ги користат социјални мрежи, повеќе продаваат производи или услуги онлајн, на пр., преку аукции: eBay и повеќе практикуваат интернет банкарство.

„Најновите податоци на Државниот завод за статистика ни покажуваат дека Македонците се повеќе го користат интернетот, но она што е важно дека е зголемено користењето на интернетот за праќање на е-пошта, за барање информациии за производи и услуги, и најважно, за онлајн продавање на производи и за интернет банкарство. Она што најмногу нѐ интересира е онлајн купувањето кое забележува пораст од 10 процентни поена, како и зголеменото купување на повеќе категории на производи. Зголемената понуда на атрактивни промоции и појавата на нови играчи на пазарот го раздвижува онлајн пазарот и се повеќе интернет корисници го користат интернетот за онлајн купување.“ – истакна Претседателката на АЕТСМ, д-р Нина Ангеловска Станков.

Продолжи со читање

Популарно