Connect with us

Анализи

АНАЛИЗА: Македонските банки со рекордни профити, но далеку зад банките во регионот

Објавено

на

Рекордниот раст на профитите на банките во текот на оваа година предизвика многу коментари и бурни реакции. Со нетрпение се очекуваат годишните финансиски извештаи на банките за да се види до каде ќе стигнат добивките на банките за 2023 година, односно на кое ниво ќе бидат поставени рекордите.

Неспорно е дека македонските банки ќе ја запишат оваа година како најуспешна во однос на остварените добивки. Сепак, мала доза на разочараност може да им биде фактот дека ја губат трката со банките во регионот, каде растот на профитабилноста е далеку поголем. 

Во очекување на годишните биланси, Банкарство анализира како стојат работите со полугодишните резултати. Дефинитивно најголем полугодишен раст на вкупниот профит имаат банките во Црна Гора – дури 112%. Следуваат банките во Србија со раст на вкупната добивка од 91,5%, па банките во Хрватска со позитива од 73,2%. По нив се банките во Федерацијата на Босна и Херцеговина со раст на вкупната добивка од 53,1% и дури по нив се македонските банки, кои во првите шест месеци од оваа година имаат вкупен раст на профитабилноста од 35,3%.

Раст на профитабилноста на банките во регионот

Анализиран период: (јануари – јуни 2023)

Црна Гора раст на профит од 112%

Србија раст на профит од 91,5%

Хрватска раст на профит од 73,2%

Босна и Херцеговина раст на профит од 53,1%

Северна Македонија раст на профит од 35,3%

Северна Македонија

Имајќи предвид дека за првите девет месеци профитабилноста на македонските банки е подобрена и бележи вкупен раст од 48%, можно е македонскиот банкарски сектор на ниво на регион да се искачи погоре.

Вкупната добивка на 13-те македонски банки во првите девет месеци од оваа година изнесува 197 милиони евра. Во однос на истиот период од минатата година е поголема за 66 милиони евра. Дури 180 милиони евра од вкупниот банкарски профит отпаѓа на петте најголеми банки, кои го зголемиле профитот за 60 милиони евра во однос на истиот период лани. Средните банки оствариле вкупен профит од 15 милиони евра, што е зголемување за 6 милиони евра, а малите банки имаат вкупна добивка од околу два милиони евра.

Србија

Во Србија се уште не се сумирани билансите за првите девет месеци, но повеќе од сигурно е дека профитите на српските банки исто така ќе бидат рекордни. Тоа може да се заклучи од финансиските резултати во првата половина од оваа година, кои покажуваат дека вкупната добивка на српските банки изнесува 607 милиони евра и е поголема за 91,5% од минатогодишната во истиот период. Од Народната банка на Србија известуваат дека во структурата на приходите доминираат нето приходите од камати и надоместоци, односно од редовното работење на банките. За споредба, растот на добивката на македонските банки во првата половина од оваа година изнесува 35,3%, што значи дека српските банки се далеку попрофитабилни.

Хрватска

Хрватските банки заостануваат зад српските според профитабилност, но се пред македонските. Во првите осум месеци оваа година остварија нето добивка од 971 милион евра, што е раст од 51% во однос на истиот период лани. Во првата половина од годината бележат раст на профитот од фантастични 73,2%. Централната банка на Хрватска пресметка дека банките оствариле вкупен профит од 703,8 милиони евра, за разлика од 406,4 милиони евра во првата половина од 2022 година. Од вкупната добивка, речиси 665 милиони евра отпаѓаат на шесте најголеми банки. Повратот на имот достигна 1,9%, на повратот на капитал 16,8%.

Вкупниот имот на хрватските банки е намален за 2,6% и изнесува 74 милијарди евра, што главно е последица на намалените депозити на финансиските друштва и повлекувањето депозити од граѓаните поради вложувања во народни обврзници. И покрај тоа, краткорочната и структурната ликвидност на хрватските банки е многу висока. Можноста за вложување на вишокот ликвидност во Хрватската народна банка по каматна стапка на прекуноќни депозити и зголемените каматни приходи од сите сектори, освен од домаќинствата, придонесе вкупните каматни приходи на хрватските банки да пораснат за првпат после децениско стагнирање.

Црна Гора

Во првата половина од оваа година, профитот на црногорските банки беше зголемен за 112% во однос на истиот период лани. Десетте деловни банки во Црна Гора на крајот од септември забележаа вкупен профит од 112,78 милиони евра. Од Централната банка на Црна Гора наведуваат дека трендовите во банкарскиот сектор се позитивни. Вкупната актива на банките на крајот од третиот квартал била на историски максимум и изнесува 6,8 милијарди евра. Капиталот на банките изнесува 808,5 милијарди евра, што е годишен раст од 31,8%. Падот на неквалитетните кредити продолжува, па нивното учество во вкупниот обем на кредити изнесува 5%. 

Босна и Херцеговина

Профитот на банките во Федерацијата на Босна и Херцеговина и во Република Српска во првите девет месеци од 2023 изнесува околу 290 милиони евра (580 милиони марки). Банките во Федерацијата БиХ имаат вкупна добивка од околу 216 милиони евра, што е раст од 46,6% во однос на истиот период лани. Според Агенцијата за банкарство на БиХ, растот на добивките на банките се должи на зголемените камати на средствата што ги држат локалните банки во банките во странство. 

Во првата половина од оваа година, банките со седиште во Федерацијата БиХ имаа нето добивка од околу 134 милиони евра, што претставува раст од 53,1% во однос на истиот период од претходната година.

Анализи

Наглиот пад на Nvidia: Дали конкуренцијата од Кина ја загрозува технолошката доминација?

Објавено

на

Во понеделникот, 27 јануари 2025 година, акциите на Nvidia доживеаја значителен пад, губејќи околу 12,2% од нивната вредност. Овој пад ја намали пазарната капитализација на компанијата за приближно 600 милијарди долари, што претставува еден од најголемите еднодневни губитоци во историјата на американскиот пазар.

Што доведе до овој драматичен пресврт?

Главната причина за овој пад е објавата на кинеската технолошка компанија DeepSeek, која разви моќен модел на вештачка интелигенција наречен R1. Овој модел стана популарен веднаш по неговото лансирање на 20 јануари, достигнувајќи го врвот на Apple App Store и влегувајќи во топ 10 на листата Chatbot Arena на Универзитетот во Калифорнија, Беркли. DeepSeek потроши само 5,6 милиони долари за обука на претходниот модел V3, што ги загрижи инвеститорите во однос на трошоците и вреднувањето на американските технолошки компании кои инвестираат огромни суми во вештачка интелигенција.

Оваа вест предизвика пад на акциите не само на Nvidia, туку и на други големи производители на чипови како Broadcom (пад од 12,1%) и Advanced Micro Devices (пад од 4,5%). Дополнително, технолошките гиганти како Microsoft и Alphabet (матичната компанија на Google) исто така забележаа пад на акциите, што укажува на пошироко влијание врз технолошкиот сектор.

Што можеме да научиме од ова?

  • Непредвидливост на пазарот: Дури и најуспешните компании можат да доживеат ненадејни падови;
  • Конкуренцијата не спие: Иновациите можат да дојдат од неочекувани насоки, менувајќи ја динамиката на пазарот преку ноќ;
  • Важноста на диверзификацијата: Потпирањето на еден извор на приходи или технологија може да биде ризично.

Овој настан е потсетник за брзината со која се менуваат работите во технолошкиот свет. До минатата недела зборувавме за историскиот успех на Nvidia, а сега за пад од над 600 милијарди долари. Останува да видиме дали Nvidia ќе успее да се опорави и да продолжи со растот или ќе се соочи со предизвици поради ваквата конкуренција.

Продолжи со читање

Анализи

Готовината се уште доминантен метод за плаќање при онлајн нарачки

Објавено

на

Народната банка на Република Северна Македонија ги објави новите податоците за платежната статистика за трите квартали од 2024 година, кои покажуваат постојан тренд на зголемена употреба на дигиталните канали за извршување на плаќањата во земјата. Во трите квартали од 2024 година се забележува значителен годишен раст кај бројот и вредноста на платежните трансакции на граѓаните во трговијата во земјата. Вкупните трансакции со картички во земјата и во странство издадени од домашните и странски даватели на платежните услуги, пораснале за 11,3% по број и за 13,6% по вредност. Вредноста на трансакциите на места на продажба за е-трговија изнесуваат 522.5 милиони евра и преставува 9,1% од вкупните трансакции и преставува раст од 7,5% во однос на истиот период минатата година. При тоа овој пораст се должи во главно на растот на вредноста на трансакциите направени во странство од домашни иматели на платежни картички кој изнесува 39,7%. Вредноста на направените трансакции кон домашни е-трговцизабележува пад од 6,7%.

Ако имаме во предвид дека готовината при достава (Cash on Delivery – CoD) доминира како најчест начин на плаќање во е-трговијата, и тоа според последните податоци на Findex (2021) 47% од македонските онлајн купувачи се потпираат на плаќање во готово, а кај домашните е-трговци постои опцијата за готовина при доставата, што не е случај кај странските е-трговци, може да се каже дека се уште готовината доминира при онлајн плаќањето.

Асоцијацијата за е-трговија, во своето шесто издание направи анализа на е трговијата во земјите од Западен Балкан („Преглед на е-трговијата во Западен Балкан, 2024 година“, поддржано од НЛБ групацијата) каде што во делот за плаќањето, како една од алките на синџирот на е-трговијата, се согледува дека е слична состојбата и во другите балкански земји во Косово 85%, Албанија 75% и Србија 71%. За споредба, во земји како Австрија и Данска готовината речиси и да не се користи. Македонците, како и балканските купувачи се уште преферираат плаќање со готовина, додека дигиталните плаќања, кои се норма во ЕУ, сè уште се ограничени. 59% од Македонците имаат платежни картички, а 43% од нив ги користат. Уште полоша е состојбата во Албанија, каде што само 8% од популацијата ги користи платежните картички, како и во Косово (21%) и Босна и Херцеговина (23%). Во Србија состојбата е најдобра со 62% иматели на платежни картички и 47% нивно користење. Исто така, користењето на мобилните телефони за плаќање е на ниско ниво. Имено, и покрај тоа што регионот е технолошки добро опремен – мобилната пенетрација е висока, со 95% од населението во Северна Македонија, Србија, Косово и Босна и Херцеговина кои поседуваат мобилен телефон, употребата на мобилни телефони за финансиски трансакции останува ниска – во Македонија само 36% од корисниците на финансиски услуги ги користат мобилните уреди за плаќања.

Според анкетата, која ја спроведе Асоцијацијата за е-трговија, како дел од споменатиот извештај со фокус на плаќањето при онлајн продажбата, 72,5% од е-трговците истакнаа дека готовината при достава е доминантен метод на плаќање за нивните клиенти, а 82,5% одговориле дека токму клиентите ја претпочитаат оваа опција. Клучни причини за оваа доминација според анкетираните е-трговци се: недовербата во онлајн продавниците, стравот дека нарачаните производи нема да бидат доставени, како и чувство на сигурност при плаќање со готовина. Дополнително, навиките и недоволните дигитални вештини за користење на картички играат значајна улога во популарноста на ќеш плаќањата. И покрај тоа, 62,5% од е-трговците изјавиле дека плаќањето со картички е покорисно за нивниот бизнис, а 45% од нив активно го промовираат користењето на картички. Плаќањето со готовина од друга страна, создава големи неефикасности за е-трговците, како што се неуспешни испораки, зголемени оперативни трошоци и ризик од неформални економски практики.

„Вториот најголем предизвик, со кој се соочуваат е-трговците кои учествуваа во анкетата, е нелојалната конкуренција предизвикана од сивата економија. Плаќањето со готовина ја олеснува оваа нелегална пракса, додека преминот кон дигитални плаќања може да придонесе за намалување на овој предизвик, зголемувајќи ја транспарентноста и формалноста на економијата. За да се намали доминацијата на готовината, потребни се насочени активности за подобрување на дигиталната писменост, намалување на трансакциските трошоци и зголемување на довербата во онлајн плаќањата. Преку овие чекори, македонската и регионалната е-трговија може да станат поконкурентни, поттикнувајќи раст и економска стабилност“, изјави преседателката на Асоцијацијата за е-трговија д-р Нина Ангеловска Станков.

Инаку, годишниот извештај од анализата за е-трговија е изработен со поддршка на NLB Group и беше традиционално презентиран на 7-та регионална конференција за е-трговија. Како шесто издание од серијата, оваа публикација за првпат е објавена на англиски јазик и со проширен фокус кој го опфаќа целиот регион на Западен Балкан: Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија. Сеопфатниот извештај нуди длабинска анализа на моменталнaта состојба на е-трговијата и трендовите, го прикажува растот на е-трговијата во изминатата година и прави споредба на регионот со поразвиените европски пазари, заснована на секундарни податоци и компаративна анализа. Дополнително, беше спроведено и примарно истражување кое ги анализираше искуствата на е-продавачите во Западен Балкан, со посебен фокус на е-плаќањата, идентификувајќи ги критичните бариери и можности за раст.

Целосниот извештај и повеќе информации за клучните сознанија од анализата се достапни на ликот во продололжение: https://ecommerce.mk/wb-ecommerce-report-2024/.

Продолжи со читање

Анализи

АЕТСМ: 63,5% од интернет корисниците направиле онлајн нарачки во 2024 година

Објавено

на

Асоцијацијата за е-трговија ги анализираше најновите податоци објавени од Државниот завод за статистика за користење информатичко-комуникациски технологии во домаќинствата и од поединците во 2024 година, според кои се забележува пораст на направените онлајн купувања/нарачки за 10 процентни поени. 63,5% од македонските интернет корисници нарачале/купиле стоки или услуги преку интернет во последните 12 месеци наспроти 53,5% во истиот период минатата година.

Што се купувало најмногу онлајн?

Македонците како и во минатите години, најмногу купувале облека (вклучително и спортска облека), чевли или додатоци (на пр. чанти, накит). Она што е позитивно и се забележува е порастот на онлајн нарачките кај повеќе категории и тоа:

Колку од Македонците користеле интернет во 2024?

90,2% од домаќинствата имале интернет пристап наспроти 88% во истиот период минатата година, додека 91,2% од Македонците на возраст од 15-74 години користеле интернет наспроти 85,3% во истиот период минатата година (Државен завод за статистика, 2024). При тоа, 92,2% од мажите користеле интернет наспроти 90,2% од жените во истиот период. 76,4% од Македонците користеле интернет неколку пати во текот на денот, и тоа 78,3% од мажите и 74,6% од жените.

За што се користел најмногу интернетот во 2024?

Македонците интернетот најмногу го користат за зборување, социјални мрежи и праќање инстант пораки. Дури 94,6% од нив го користат интернетот за телефонирање преку интернет/видеo повици (преку webcam; употреба на апликации, на пример, Skype, Facetime) наспроти 89,2% минатата година. 87,6% од Македонците користеле инстант-пораки, т.е. размена на пораки, на пример, преку Messenger, WhatsApp, Viber наспроти 75,2% минатата година. Учество во социјални мрежи (креирање кориснички профил, испраќање пораки или друго на Фејсбук, Инстаграм, Твитер/X итн.) имале 84,2% од интернет корисниците спрема 76,9% минатата година. Забележано е и зголемување на користењето на интернетот за скоро сите активности. Намалување на користењето на интернетот има за информации поврзани со здравјето (повреда, болести, исхрана, подобрување на здравјето итн.), кое е намалено на 55,5% од интернет корисниците во 2024 година, споредено со од 67,7% минатата година. Од друга страна пак, 53,2% од интернет корисниците праќале/примале електронска пошта (e-mail) наспроти 44% од интернет корисниците минатата година, 72,5% барале информации за производи/услуги наспроти 54,2% минатата година, а особено значајно е дека 13,7% од интернет корисниците учествувале во продажба на производи или услуги, преку аукции како што е на пр. eBay.com наспроти само 6,8% кои учествувале минатата година. Дополнително, забележано е зголемување користењето на интернет банкарство од 40% од Македонците, наспроти 32,8% минатата година.

Во однос на полот, жените повеќе сакаат да зборуваат и да праќаат инстант пораки, но и да бараат информации за производи и услуги поврзани со здравјето, додека мажите повеќе ги користат социјални мрежи, повеќе продаваат производи или услуги онлајн, на пр., преку аукции: eBay и повеќе практикуваат интернет банкарство.

„Најновите податоци на Државниот завод за статистика ни покажуваат дека Македонците се повеќе го користат интернетот, но она што е важно дека е зголемено користењето на интернетот за праќање на е-пошта, за барање информациии за производи и услуги, и најважно, за онлајн продавање на производи и за интернет банкарство. Она што најмногу нѐ интересира е онлајн купувањето кое забележува пораст од 10 процентни поена, како и зголеменото купување на повеќе категории на производи. Зголемената понуда на атрактивни промоции и појавата на нови играчи на пазарот го раздвижува онлајн пазарот и се повеќе интернет корисници го користат интернетот за онлајн купување.“ – истакна Претседателката на АЕТСМ, д-р Нина Ангеловска Станков.

Продолжи со читање

Популарно