Во свет со сè поголема зависност од дигитални и електронски средства за плаќање, Холандската централна банка (DNB) ги повика граѓаните да бидат практично подготвени за евентуални прекини во платежната инфраструктура. Во изјава дадена во вторникот, Централната банка на Холандија (DNB) препорачува секој возрасен член на домаќинството да чува најмалку 70 евра во готово, додека децата да имаат по 30 евра, како безбедносна мерка за итни случаи.

Зошто е важна оваа препорака?

Причината за оваа иницијатива се зголемените сајбер закани, како и геополитичките тензии, кои, според DNB, претставуваат сериозна опасност за сигурноста и стабилноста на електронските системи за плаќање. Во екот на дигиталната трансформација, ризикот од технолошки прекини не е занемарлив, прекините на електричната енергија во Шпанија и Португалија, кои неодамна привремено ги оневозможија терминалите за електронско плаќање, се реален пример за тоа што може да се случи.

Според холандските власти, препорачаната количина готовина треба да биде доволна за покривање на основните потреби како храна, вода, лекови и транспорт, за период од најмалку три дена. DNB нагласува дека оваа мерка не значи враќање во минатото, туку претставува одговорна подготовка во случај на итни ситуации.

Улогата на трговците и банкарскиот сектор

Во дополнение на препораките до населението, Холандската централна банка апелира до трговците да понудат алтернативни методи на плаќање, како што се QR кодови или офлајн решенија, кои би овозможиле флексибилност и пристап до средства во услови на прекин на стандардните канали за трансакции.

Препораки на ниво на ЕУ

Оваа иницијатива не е изолиран потег. Уште во март 2025 година, Европската комисија издаде слична препорака до сите држави-членки на Европската Унија, повикувајќи ги граѓаните да се подготват за евентуални вонредни состојби, вклучувајќи природни катастрофи или дури и вооружени конфликти. Дел од советите вклучуваат обезбедување доволно основни залихи за преживување во траење од три дена, како и развивање на план за комуникација и евакуација.

Нашите претставници на Европскиот квиз за пари, учениците Марин Христоски и Алексеј Мицкоски од ООУ „ Кире Гавриловски – Јане“ од Прилеп, под менторство на наставничката Соња Јорданоска, го освоија второто место на овој престижен меѓународен натпревар за млади во областа на финансиската писменост. Финалето се одржа на 23-ти мај 2025 година во Брисел, Белгија во организација на Европската банкарска федерација (ЕБФ).

Тимот од Италија го освои првото место, додека пак третопласирани беа учениците од Шведска.

Овогодинешниот Европски квиз за пари забележа рекорден одзив во 30 земји во Европа, при што над 73.000 ученици од 2.877 училишта ширум Европа учествуваа на националните натпревари одржани во земјите учеснички. Од сите учесници само 60 продолжија во финалето на Европскиот квиз за пари, кое беше организирано со дводневна агенда и вклучуваше низа активности за запознавање и зближување помеѓу тимовите.

Иницијативата, започната од ЕБФ во 2017 година, цели да ги подобри финансиските знаења на младите луѓе и да поттикне финансиски одговорна генерација.

Оваа година на натпреварот учествуваа вкупно 30 земји: Албанија, Австрија, Бугарија, Кипар, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Германија, Грција, Унгарија, Исланд, Ирска, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Норвешка, Полска, Португалија, Република Северна Македонија, Романија, Србија, Словачка, Словенија, Шпанија, Шведска, Турција и Украина.

Македонската банкарска асоцијација во соработка со Народната банка и Комисијата за хартии од вредност ќе продолжи да ја поддржува и промовира финансиската едукација како клучен елемент за успешната и независна иднина на младите луѓе.

На 22 мај 2025 година, Биткоин достигна нов историски максимум, надминувајќи ја границата од 111.000 долари. Овој настан претставува важен пресврт за крипто индустријата и потврда за растечкиот интерес на инвеститорите кон дигиталните средства како одржлив елемент на модерниот финансиски систем.

Со овој нов врв, пазарната капитализација на Биткоин надмина 2,165 трилиони долари, а неговиот удел во вкупната крипто пазарна капитализација достигна 63%, овозможувајќи му на BTC да го надмине Amazon и да влезе во топ 5 најголеми средства во светот. Вкупната крипто пазарна капитализација се искачи на 3,54 трилиони долари. Дневниот раст на вредноста на BTC надмина 4%, што исто така ја одразува зајакнатата позиција на криптовалутата во глобалната економија.

Кирил Хомиаков, регионален директор за Централна и Источна Европа и Централна Азија во Binance, истакнува: „Не го гледаме овој раст како краткорочен скок, туку како резултат на долгорочни промени во структурата на пазарот. Влезот на големи институционални инвеститори и примената на стратешки пристапи значително го менуваат начинот на кој се перцепира Биткоинот. Тој повеќе не е алтернативна актива, туку основа на нова финансиска парадигма“.

Важен аспект е што сегашната динамика на раст се базира на цврсти технички и фундаментални основи. Аналитичарите од CryptoQuant забележаа зголемување од 3 милијарди долари во реализираната капитализација на Биткоин за само 24 часа — бројка што може да укаже на почеток на одржлив „bullish“ импулс. За разлика од претходните циклуси, овој пат главни двигатели се институционалните инвеститори и долгорочните стратегии.

Големи играчи како MicroStrategy, Metaplanet и Twenty One Capital активно ги зголемуваат своите резерви на Биткоин. Само Strategy неодамна купи 7.390 BTC, со што нејзините вкупни средства достигнаа 576.230 BTC.

„Веќе не зборуваме за шпекулативни циклуси. Сведоци сме на влез на капитал што доаѓа со јасна стратегија – преку методи како што се просекување на цената во долари и долгорочно планирање на портфолиото. Ваквата стабилна динамика го поддржува растот на цените и ја намалува волатилноста, што е клучно за довербата на пазарот“, додава Хомиаков.

Постигнувањето на нов историски максимум доби дополнително симболично значење со тоа што се совпадна со Bitcoin Pizza Day — денот кога пред 15 години се случи првата
реална трансакција со Биткоин. Оттогаш, овој датум служи како потсетник колку далеку е дојдена индустријата — и колку високо може да порасне нешто што еднаш чинело само неколку долари.

„Во Binance, ваквите настани не ги гледаме само како пазарни индикатори, туку и показатели за зрелоста на крипто индустријата и зголемената доверба од милиони корисници ширум светот. Ги гледаме тековните трендови позитивно и забележуваме знаци на формирање на одржлив тренд на раст — Bull Market. Под овие услови, сосема е возможно пазарот повторно да ги надмине своите историски врвови“, заклучува Хомиаков.