Почетокот на неделата донесе нова доза неизвесност и паника на глобалните финансиски пазари. Со најновите потези на американскиот претседател Доналд Трамп и неговата агресивна царинска политика, инвеститорите ширум светот се соочија со еден од најтешките удари во последните години. Загриженоста за иднината на глобалната трговија, заканата од растечка инфлација и зголемените стравувања од економска рецесија креираа совршена бура на берзите.

Она што почна како предупредувачки сигнал во петокот, ескалираше во целосен финансиски потрес денес, понеделник таканаречен „Црн понеделник“, по примерот на истоимените падови во историјата. Берзанските индекси се во слободен пад, добивките се топат, а пазарите се тресат под тежината на политичките и економските тензии.

Берзански шок предизвикан од политиката на Трамп

Американскиот претседател Доналд Трамп, со најновиот бран на реципрочни царини, предизвика длабока недоверба меѓу инвеститорите. Резултатот е масовна распродажба на акциите и драматичен пад на берзанските индекси низ целиот свет.

Во текот на денешното тргување, германскиот индекс DAX падна за 10,4% на 18.489 поени – првпат под границата од 20.000 поени од почетокот на јануари. Иако во следните два часа загубата беше намалена на околу 7%, целата добивка од почетокот на годината беше избришана.

Паника и на азиските пазари

Ниту азиските берзи не беа поштедени. Индексот Никеи во Јапонија падна за 6,7%, Шангајската берза загуби 7,3%, а Ханг Сенг во Хонг Конг доживеа пад од високи 12,5%. Падовите во Азија дополнително ги засилија стравувањата за домино-ефект на глобалниот финансиски систем.

Волстрит под притисок

На Волстрит, фјучерсите на Dow Jones се во минус за 4,0 процентни поени, додека Nasdaq 100 бележи пад од 5,8%, што најавува продолжување на падот започнат уште во петокот.

Трамп не презема одговорност

И покрај драматичниот пад на светските берзи, Трамп не покажува загриженост. Напротив, тој изјави: „Мислам дека работите одат многу добро. Пазарите ќе процветаат, акциите ќе растат, земјата ќе цвета.“ Претседателот тврди дека не сакал да предизвика пад, но дека понекогаш „треба да се земе лек за нешто да се поправи“.

Вчеравечер, тој дополнително ја подгреа паниката, нагласувајќи дека царините нема да бидат повлечени додека не се „реши проблемот“ со трговскиот дефицит на САД.

ЕУ и Кина веќе реагираат

Европските министри за трговија денеска одржуваат итен состанок во Луксембург, каде се дискутира за стратегија со која ќе се изврши притисок врз САД да ги намалат царините.

Од своја страна, Кина веќе најави контрамерки – нови увозни царини од 34% за американски производи и ограничувања за извоз на ретки метали, што само ќе го зголеми геополитичкиот и економскиот ризик.

Трамп против светот – политика што го изолира Вашингтон?

Последните потези на американскиот претседател Доналд Трамп, особено политиката на реципрочни тарифи и агресивниот протекционизам, сѐ појасно ја исцртуваат новата геоекономска реалност. Наместо да ја зајакне глобалната позиција на САД, оваа стратегија изгледа како бумеранг што го удира токму Вашингтон.

Со своите постапки, Трамп успеа да направи нешто што до неодамна изгледаше невозможно – да го обедини Истокот. Кина, како водечки глобален конкурент, не само што одговори со реципрочни мерки, туку во името на Јапонија и Јужна Кореа доби и неочекувани сојузници во својата трговска офанзива. Истовремено, Трамп сериозно ги наруши односите со традиционалните сојузници на САД – Европската унија, Канада и други западни економии, кои сега САД ги третира како трговски противници, наместо партнери.

Резултатот? Светот се реорганизира без САД во центарот, додека финансиските пазари плаќаат висока цена за политичката авантура од Белата куќа. Трамп можеби се обидува да ја направи „Америка повторно голема“, но во реалноста, неговата политика сѐ повеќе ја изолира земјата и ја турка кон конфронтација со светот што веќе не чека американско одобрение за да тргува, инвестира и расте.

Акционерите на Комерцијална банка на годишното собрание донесоа одлука за исплата на дивиденда во износ од 1.250 денари по обична акција, што претставува 125% од номиналната вредност на една акција.

Вкупниот износ на дивиденда што ќе биде распределен на акционерите изнесува речиси 2,85 милијарди денари (приближно 46,3 милиони евра). Исплатата ќе започне на 7 мај 2025 година, директно на трансакциските сметки на акционерите.

Одлуката е донесена врз основа на силните финансиски резултати на банката во изминатата година, што уште еднаш ја потврдува Комерцијална банка како стабилен и сигурен избор за инвеститорите.

Заради зголемување на вкупниот капитал на Банката и на книговодствената вредност на акциите на Банката, акционерите одлучија дел од добивката во износ од 1.915,5 милиони денари да се издвои во резерви. Дел од добивката во износ до 160 милиони денари се распределува во задржана добивка за инвестициски вложувања во 2025 година, која исто така го зголемува вкупниот капитал на Банката.

На Собранието се усвоени финансиските извештаи, годишната сметка и годишниот извештај за работењето на Комерцијална банка во 2024 година.

МБИ10 со месечен пад од 0,96%, прометот над 443 милиони денари – стабилна активност, но без поголеми пресврти.

Март 2025 година на Македонската берза помина во знакот на стабилна, но претпазлива трговија. Според податоците од месечниот билтен објавен од страна на Македонската берза, индексот МБИ10 забележа пад од 0,96%, што го поставува на ниво од 10.558,44 индексни поени на крајот од месецот.

Иако станува збор за релативно мал пад, истиот доаѓа по период на умерени пораст и се толкува како пазарна корекција и знак на внимателен пристап од инвеститорите во услови на глобална неизвесност и локални очекувања од нови квартални извештаи.

Пазарната капитализација достигна 357,8 милијарди денари, додека вкупниот промет за март изнесуваше 443,1 милион денари, распоредени низ 1.553 трансакции. Споредено со претходниот месец, ова покажува намалување на интересот за тргување, но и одржување на стабилно ниво на ликвидност.

Најголем дел од прометот повторно се реализира преку редовното тргување, со доминантни позиции на Комерцијална банка АД Скопје, Алкалоид АД Скопје, Макпетрол АД Скопје и НЛБ Банка АД Скопје. Овие компании продолжуваат да ја одржуваат довербата кај инвеститорите и покрај месечните флуктуации.

Од аспект на учеството на домашните физички и правни лица во вкупниот промет на берзата, физичките лица доминираат со 74,52% учество кај купувањето, односно 69,98% кај продавањето на акции, додека правните лица учествувале со 21,61% , односно 22,03% редоследно.

Иако март не донесе значителни пресврти, аналитичарите очекуваат зголемена активност на пазарот во вториот квартал од 2025 година, особено со оглед на претстојното објавување на финансиските извештаи за првото тромесечје.

Извор:
Месечен билтен на Македонска берза АД Скопје – март 2025