Connect with us
no baners

Банки

ЕБОР е најголем инвеститор во Северна Македонија! Како гледа на македонската економија?

Објавено

на

Македонската економија во 2022 година е поддржана од Европската банка за обнова и развој со 250 милиони евра, со што оваа институција практично е најголемиот поединечен инвеститор во земјава, а со тоа и најголем помагач на домашниот економски раст и развој. За пет години, од 2017 до 2022 година, ЕБОР има вложено во Северна Македонија 684 милиони евра за поддршка на 71 проект, а за 20 години, од 1993 година наваму дури 2,49 милијарди евра во 171 проект.

  • 2,49 милијарди евра инвестиции за 20 години
  • 684 милиони евра инвестирани од 2017 до 2022 година
  • 250 милиони евра инвестиции во 2022 година
  • поддршка за 300 мали и средни фирми, кои оствариле дополнителен приход од 160 милиони евра
  • 31 милион евра за над 3.700 проекти за енергетски ефикасни домови и бизниси

Директните инвестиции на ЕБОР во земјава се на завидно ниво дури и во споредба со вкупниот обем на директни инвестиции во Република Северна Македонија заклучно со 31.12.2021 година, кој изнесува 6,3 милијарди евра, од кои 4,6 милијарди евра се вложувања во сопственички капитал, а 1,7 милијарди евра се вложувања во должнички инструменти. Речиси половина од вложените инвестиции се наменети за поддршка на приватниот сектор.

Од сумарниот извештај на ЕБОР за активностите на банката во земјава може да се види дека инвестициите во 2022 година се најголемото годишно достигнување на Европската банка за обнова и развој во земјава, што има исклучителна важност ако се земе предвид фактот дека минатата година беше клучна за санирање на економските последици од Covid-кризата, при што економијата претрпе дополнителен удар и од војната во Украина и драстичниот раст на цените на храната и на енергенсите. Македонскиот БДП во 2022 година оствари пад од 3%, а инфлацијата порасна за рекордни 20%.

Фокусот на ЕБОР е насочен кон зголемување на конкурентноста на приватниот сектор и раст на малите и средните претпријатија, создавање одржлива инфраструктура и регионално поврзување и транзиција кон зелена економија. Како посебни области на кои се фокусираат проектите на банката се надминување на последиците од Covid-19 врз пазарот на труд и социјалната заштита, поддршка и започнување тендери за обновлива енергија, помош за енергетскиот регулатор за воспоставување тарифна методологија согласно енергетските перформанси на потрошувачите, поддршка за Македонската берза за подобрување на корпоративното управување и ЕСГ известувањето и развивање на законска рамка за енергетска ефикасност со цел поттикнување на инвестициите.

Кои слабости во македонската економија ги детектира ЕБОР?

Според ЕБОР, транзицискиот јаз во Северна Македонија е најакутен во однос на конкурентноста (нееднаква примена на регулативата, висока неформалност и слабо корпоративно управување), интеграцијата (бавна имплементација на проекти за транспортна и енергетска инфраструктура) и зелената транзиција (висока енергетска интензивност и ранливост на климатските промени). Изгледите за приближување кон ЕУ се сметаат за клучно сидро за структурните реформи. 

„Сакаме да ѝ помогнеме на земјата во транзицискиот пат кон демократска и пазарно одржлива економија. Финансираме проекти за засилување на приватниот сектор во економии кои транзитираат кон функционален пазарен систем. Нашите инвестициски одлуки се водени од шест „транзициски квалитети“ кои имаат за цел да ја направат економијата поконкурентна, добро управувана, зелена, инклузивна, отпорна и интегрирана“, истакнуваат од ЕБОР во сумарниот извештај.

Дури 87% од финансиската поддршка од ЕБОР е наменета за создавање одржлива инфраструктура, 9% се наменети за финансиските институции, а 4% за индустријата, трговијата и агробизнисот. Од 1993 до 2022 година, за подобрување на транспортната инфраструктура се вложени 980 милиони евра, а за општините и животната средина 140 милиони евра. Меѓу позначајните проекти се автопатско поврзување на Скопје и Приштина, енергетско поврзување на Албанија и Северна Македонија со 400 киловолтен далновод, изградба на источната секција од Коридорот 8, финансиска поддршка за изградба на првата голема соларна централа во земјава (10MW), поддршка за изработка на национална стратегија и акциски план за е-мобилност, набавка на 33 автобуси на природен гас за Скопје. Според оценките на ЕБОР, Северна Македонија заостанува во однос на земјите од ОЕЦД и од Југоисточна Европа според поврзаноста со патишта, а лошо стои и според квалитетот на снабдување со електрична енергија.

Бизнис климата не е во прилог на бизнисот

ЕБОР дијагностицира и значајни пречки во бизнис климата во земјава и покрај спроведените реформи и приливот на странски инвестиции. Северна Македонија во овој сегмент е особено лошо рангирана според нивото на вештините, при што заостанува и во однос на земјите од ЈИЕ. Како клучни проблеми се детектирани високото ниво на сива економија и товаротшпто го носи таа врз легалните бизниси, слабото спроведување на законите и слабиот капацитет на администрацијата, недостигот на пристап до финансии за многу компании, како и тешката бизнис клима за малите и средни претпријатија иако тие доминираат во домашната економија. 

За поддршка на финансискиот сектор ЕБОР има вложено 851 милион евра, а за индустријата, трговијата и агробизнисот 267 милиони евра. Како резултат на овие проекти за повеќе од 200 мали и средни претпријатија е обезбеден пристап до 47 милиони евра за подобрување на конкурентноста и доближување до ЕУ стандардите, над 200 жени бизнис-лидери се поддржани со 3,3 милиони евра, повеќе од половина од советуваните мали и средни претпријатија ја зголемиле продуктивноста и генерирале дополнителен извоз од 74 милиони евра. Обезбедени се и 35 милиони евра за поддршка на фирмите за време нa Covid-кризата, како и 10 милиони евра за рестартирање на бизнисите по кризата.  

ЕБОР е особено фокусирана на зелената транзиција на Северна Македонија. За поддршка на енергетскиот сектор во земјава досега има вложено 253 милиони евра, а за зелена економија дури 733 милиони евра. Банката забележува дека земјава е една од енергетски најинтензивните економии во регионот, дека енергетската ефикасност е на ниско ниво, дека загрижува квалитетот на воздухот… Заради тоа, ЕБОР обезбедува директна финансиска поддршка за нови проекти за обновлива енергија, техничка помош за спроведување тендери за проекти за обновлива енергија, помага за изработка на нов закон за енергетска ефикасност, кој треба да поттикне нови инвестиции во оваа област. Преку ГЕФФ програмата ЕБОР има обезбедено над 31 милион евра за повеќе од 3.700 проекти за намалување на потрошувачката на енергија кај домаќинствата и компаниите.

Целосниот извештај за Северна Македонија е достапен тука.

Банки

Халки Поткаст – простор за развој на родителите и децата

Објавено

на

Родителството е еден од најголемите, но и најубавите предизвици во животот. Секој родител се соочува со дилеми, нови ситуации и потреба за постојано учење. Со цел да им помогне на родителите полесно да го следат психолошкиот, емоционалниот и социјалниот развој на своите деца, Халкбанк, преку својот бренд Халки, го најавува новиот “Халки Поткаст”.

Поткастот ќе биде простор каде отворено ќе се зборува не само за свесното родителство, туку и за важноста на среќно и здраво детство, но и за финансиска едукација како дел од современото воспитување. Темите ќе вклучуваат емпатија, комуникација, детски развој и практични совети за тоа како да ги научиме децата на одговорен однос кон финансиите уште од најрана возраст.

Преку разговори со психолози, педагози, родители и познати личности, поткастот ќе понуди инспиративни приказни и корисни совети за сите кои сакаат да бидат подобри во својата родителска улога. Дел од прашањата што ќе се дискутираат се следните:

  • Како да изградите силна и здрава врска со вашето дете?
  • Кои се најдобрите техники за позитивно воспитување?
  • Како да се справите со детските емоции?
  • Како да започнете разговор за пари со децата на соодветна возраст?

Водител на Халки Поткаст е Катерина Димова, семеен системски советник.

„Новиот Халки Поткаст е одличен простор за развој на родителите и на децата. Зборуваме на теми поврзани со комуникацијата со децата, емоциите, воспитувањето, но и како да ги научиме децата на животни вештини, вклучувајќи ја и финансиската едукација“, вели Димова.

Првата епизода на Халки Поткаст се емитуваше на 10 мај, а нови епизоди ќе се објавуваат двапати месечно и ќе бидат достапни на платформите YouTube, Spotify и Podcasts.mk.

Затоа што секој родител заслужува поддршка, а секое дете – љубов, разбирање и знаење за животот!

Продолжи со читање

Банки

Кој ќе биде новиот гувернер на Народната банка? – Клучна одлука за монетарната иднина и стабилност на државата

Објавено

на

Мандатот на актуелната гувернерка на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежовска завршува на 22 мај 2025 година, точно седум години по нејзиниот избор од страна на Собранието. Изборот на нов гувернер претставува еден од најважните економски и институционални моменти за земјата, особено во период на континуирана инфлација и раст на трошоците за живот.

Како се избира гувернер на Народната банка?

Процедурата за избор на гувернер е строго дефинирана со Законот за Народната банка и опфаќа неколку важни чекори:

  1. Предлог од Претседателот на државата: Процесот започнува со предлог на кандидат од страна на Претседателката на државата, во овој случај Гордана Силјановска-Давкова. Без нејзино позитивно мислење, постапката не може да продолжи. Претседателот предлага кандидат за гувернер, кој потоа се доставува до Собранието на Република Северна Македонија.
  2. Гласање во Собранието: Предложениот кандидат се поднесува на гласање пред Собранието на Република Северна Македонија. За избор е потребно просто мнозинство, односно најмалку 61 глас од вкупно 120 пратеници.
  3. Мандат: Гувернерот се избира на мандат од седум години, со можност за реизбор.

Кандидатот за гувернер треба да биде државјанин на Република Северна Македонија со соодветна репутација, најмалку високо образование и професионално или академско искуство во областа на економијата, финансиите, банкарството или правото. Дополнително, кандидатот не смее да биде осудуван за кривично дело, да биде должник во стечајна или ликвидациона постапка, ниту да има изречени санкции кои го дисквалификуваат за оваа функција.

Можни кандидати и политичка позадина

Во моментов, во јавноста кружат неколку имиња како можни кандидати за нов гувернер покрај актуелната гувернерка Анита Ангеловска – Бежовска, се и поранешниот министер за финансии Зоран Ставревски, поранешната вицегувернерка и актуелен член на Извршниот комитет на ВМРО-ДПМНЕ, Маја Кадиевска Војновиќ, но и Трајко Славевски – универзитетски професор и поранешен министер за финансии, кој веќе подолго време важи за еден од највлијателните економски гласови во партијата.

Во јавноста веќе кружат неколку имиња како можни кандидати за нов гувернер. Покрај актуелната гувернерка Ангеловска-Бежовска, за која се оценува дека успешно раководи со институцијата и има силна поддршка од меѓународни финансиски институции како ММФ, ЕЦБ и ЕБОР, се споменуваат и:

  • Зоран Ставрески – поранешен министер за финансии и висок функционер на ВМРО-ДПМНЕ. Според неофицијални информации, тој е прв на листата од внатрепартиска анкета спроведена од владејачката партија.
  • Трајко Славевски – универзитетски професор на Економскиот факултет во Скопје и поранешен министер за финансии. Тој е еден од еден од највлијателните економски гласови во ВМРО-ДПМНЕ и актуелен претседател на Советот на Град Скопје.
  • Маја Кадиевска Војновиќ – поранешна вицегувернерка на Народната банка, со богато искуство во монетарната политика. Во моментов е членка на надзорните одбори на КИБС и Стопанска банка а.д. Битола.

Анкетата која била спроведена во рамки на владејачката ВМРО-ДПМНЕ имала за цел да ја тестира јавната поддршка и експертската прифатливост на потенцијалните кандидати, што укажува дека изборот се разгледува не само низ институционална, туку и политичка призма.

Зошто е толку многу важен овој избор?

Изборот на нов гувернер доаѓа во критичен економски момент. Народната банка, преку водењето на монетарната политика, контролата на инфлацијата, управувањето со девизните резерви и надзорот над банкарскиот систем, има централна улога во стабилноста и сигурноста на економијата.

Идниот гувернер ќе треба да обезбеди доверба во националната валута, стабилност на банкарскиот сектор, но и да биде партнeр на меѓународните институции во справување со глобалните и локални економски предизвици.

Продолжи со читање

Банки

Чуварите на мудроста по трет пат ќе ги отворат срцата и умовите пред младите

Објавено

на

Некои од најуспешните и највлијателни луѓе и професионалци од Македонија ќе ги отворат срцата и умовите на третото издание на конференцијата „Чувари на мудроста“, организирана од Халкбанк, која ќе се одржи на 28 мај на Економскиот факултет во Скопје.

Оваа конференција прерасна во вистински мост помеѓу генерациите – таа нуди уникатна можност да се учи од мудроста на докажани бизнис лидери, уметници, професори, автори и визионери кои оставиле длабока трага со своето делување во земјата и светот.

На конференцијата говорниците ќе ги пренесат своите животни и професионални совети на младите, ќе зборуваат за почетоците, предизвиците и клучните моменти што ги обликувале како личности.

Дали постои рецепт за успех? Што ги мотивирало да не се откажат? Низ искрени и отворени разговори, „Чуварите на мудроста“ ќе ги споделат своите животни приказни, драгоцени искуства и искрени совети – не само со студентите, туку и со сите што сакаат да растат, учат и да се инспирираат.

Како и на претходните две изданија, конференцијата ќе биде во формат на форум што ги обединува сите кои веруваат во моќта на знаењето и животното искуство. Со отворени разговори, прашања и дискусии, сите присутни ќе можат да се вклучат и да споделат свое размислување или прашање.

Во текот на наредните неколку дена ќе бидат најавени говорниците на конференцијата, како и темите на панелите. Конференцијата „Чувари на мудроста“ е бесплатна и отворена за сите заинтересирани. Но, заради ограничениот капацитет, истите треба да го пријават своето присуство со пополнување онлајн формуларот за регистрација.

Дојдете и бидете дел од настанот којшто не само што инспирира, туку и обединува. Мудроста нема возраст – таа се создава и негува кога младоста и зрелоста ќе си подадат рака.

Продолжи со читање

Популарно