Меѓу 100 најголеми банки во Југоисточна Европа, рангирани во најновото издание на SEE TOP 100 ранг-листата на порталот SEE News, своето место повторно го најдоа шест македонски банки. И сите шест можат да се пофалат со скок од неколку места погоре на листата, што се должи на фактот дека нивната актива во 2024 година пораснала повеќе од таа на конкуренцијата во регионот.

Комерцијална банка останува највисоко рангирана македонска банка на оваа регионална ранг-листа со вкупна актива во 2024 од 2,9 милијарди евра. На најновата листа е рангирана на 41 место, што значи 4 места погоре од позицијата во претходното издание на SEE TOP 100, благодарение на годишниот пораст на активата од 9,17%.

Најголем скок, пак, има Халкбанк од 6 места, така што сега оваа македонска банка го зазеде 56 место. Овој напредок на Халкбанк и го овозможи годишниот пораст на активата од 15,99%, со кој банката ја заврши минатата година со вкупна актива од 1,85 милијарди евра.

Второрангирана македонска банка е Стопанска банка АД Скопје, која на оваа листа го зазеде 49 место, што значи едно место погоре во однос на претходната година. Активата на Стопанска банка Скопје е зголемена за 9,63% и изнесува 2,3 милијарди евра на 31.12.2024 година.

Две места подолу е НЛБ Банка АД Скопје, чија актива на крајот од минатата година изнесува 2,2 милијарди евра и оствари пораст од 13,42%. Со тоа, НЛБ Банка ја подобри својата позиција за 3 места.

На 61 место е Шпаркасе банка, што за оваа банка значи скок од 3 позиции. Шпаркасе банка се најде на оваа позиција со актива од 1,7 милијарди евра и со нејзин годишен раст од 13,19%.

Прокредит банка е рангирана на 96 место, со што оваа банка го подобри својот пласман за 2 места. Во 2024 година, Прокредит банка ја зголеми својата актива за 4,50% на 846 милиони евра.

Овие македонски банки во минатата година имаат вкупен профит од 274,8 милиони евра, што претставува учество од околу 3% во вкупната добивка на 100-те најголеми банки за 2024 година, која изнесува 9,9 милијарди евра. Профитот на 100-те банки во ЈИЕ бележи годишен раст од 11,2%, а на 6-те македонски банки е зголемен за 29,3%.

Во најновото издание на SEE TOP 100 се анализира дека „најголемите банки во Југоисточна Европа во 2024 година повторно остварија рекордни профити, потпомогнати од високите каматни стапки и стабилната побарувачка за кредити. Сепак, растот на профитот и на активата значително се забави во споредба со забрзаното темпо во 2023 година – знак дека секторот можеби го достигна својот профитен врв. Централните банки низ регионот започнаа внимателно да ги намалуваат каматните стапки со оглед на намалувањето на инфлацијата, настојувајќи да ја поттикнат економската активност, но воедно сигнализирајќи потенцијално намалување на маржите за кредиторите“.

70 од 100-те најголеми банки пријавиле поголем нето-профит во споредба со претходната година. Сепак, за разлика од 2023 година кога ниту една банка немаше загуби, во 2024 година First Bank Romania и Alpha Bank Romania влегоа во минус.

Вкупната актива на 100-те банки достигна 518,3 милијарди евра, во споредба со 467,3 милијарди евра претходната година. Поголемиот дел од банките ги зголемиле своите биланси, но 9 пријавиле пад на активата во однос на минатата година, што претставува мало подобрување во однос на 11 банки со пад во 2023 година.

И во 2024 година, Banca Transilvania од Романија останува најголема банка во Југоисточна Европа. Активата на банката порасна за 14% и достигна 37 милијарди евра. Banca Transilvania е и со најголема добивка во регионот од 710 милиони евра во 2024 година, што претставува раст од речиси 42%.

На ранг-листата за 2024 година доминираат банките од Романија и Бугарија. Двете земји имаат по 16 претставници во Топ 100.

Рангирањето за 2024 година донесе и три нови банки на листата: ALTA Banka од Србија, KentBank од Хрватска и ZiraatBank BH од Босна и Херцеговина. Tirana Bank, пак, направи најголем скок на листата за 14 позиции, достигнувајќи го 63 место.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.

Што е тоа што ги мотивира македонските граѓани најголем дел од заштедените пари да ги чуваат во банка? Логичниот одговор е сигурноста на нивните пари и каматните стапки што ги добиваат како принос на нивните орочени депозити. Во пресрет на традиционалното одбележување на Меѓународниот ден на штедењето 31 октомври, анализираме колкави се актуелните каматни стапки што ги нудат македонските банки за граѓаните за штедење во денари и во евра на рок од 12 или 13 месеци, зависно од понудата на секоја банка посебно. Дали тие се навистина атрактивни за да привлечат речиси седум милијарди евра заклучно се септември оваа година?

Дел од банките нудат повисоки камати со цел да привлечат заштеди на граѓаните, додека некои од банките и со релативно пониски каматни стапки успеваат да ги привлечат штедачите. Врз основа на актуелните каматни стапки, предничи Прокредит банка со својот промотивен депозит, со важност до 31 октомври, со кој на граѓаните им нуди каматна стапка од дури 3,2% за штедење во денари на период од 13 месеци. Овој депозит има и месечна исплата на камата, што значи клиентот не мора да чека на камата до истекот на рокот на орочување. Минималниот износ за орочување е 6.000 денари. За орочување во евра, Прокредит банка има промотивен депозит на 12 месеци со каматна стапка од 1,8%, исто така со месечна исплата на камата. 

Со Депозит фикс во УНИ банка штедачите на 12 месеци за денари добиваат каматна стапка од 3,1%, а за штедење во евра 2%.

Промотивниот депозит на Халкбанк, достапен до 31.12.2025 година, има каматни стапки од дури 3% за орочување денари на 13 месеци и 2% за орочување евра на истиот период. Карактеристично за овој продукт на Халкбанк е што бара минимален влог од 30.000 денари или 500 евра, нема можност за реорочување по истекот на 13-те месеци и пред истекот на периодот на орочување не е дозволено ниту делумно повлекување на средства ниту дополнителни уплати. 

Силкроуд банка, исто така, е во оваа група банки со својот продукт Премиум плус за нови орочени влогови. За влог во денари орочен на 13 месеци нуди каматна стапка од 2,85%, а за влог во евра орочен на 12 месеци каматата изнесува 2,10%.

Во Шпаркасе банка, во моментот, најатрактивнатакаматна стапка за денарски депозит орочен на 13 месеци изнесува 2,70% за минимален депозит од 3.000 денари, за кој исто така нема можност за делумно повлекување средства или за дополнителни уплати. За орочување во евра на истиот период, најповолната каматна стапка што ја дава оваа банка изнесува 0,70% за минимален влог од 100 евра.

Капитал банка нуди каматна стапка од 2,50% на 12 месеци за привлекување штедачи во денари, додека за штедење во евра на истиот период каматата изнесува 1,50%. Централна кооперативна банка со својот Хит депозит за орочување денари на 12 месеци дава каматна стапка од 2,20%, а за орочување евра има каматна стапка од 1,90%. 

Релативно пониски се каматните стапки на орочени депозити на 12 или 13 месеци во другите банки. Во Стопанска банка Битола, на пример, каматната стапка за орочен влог во денари на 13 месеци изнесува 1,80%, а во евра е 0,50%. Стандардниот орочен штеден влог во денари на 13 месеци во ТТК банка, пак, има каматна стапка од 1,55%, а во евра од 0,75%.

НЛБ банка има највисоки каматни стапки за Виолетовиот депозит со рок на орочување од 13 месеци, кои изнесуваат 1% за влог во денари, а 0,45% за влог во евра. Во Комерцијална банка каматната стапка на денарските депозити на 12 месеци изнесува 0,60%, а на тие во евра е 0,40%. 

Стопанска банка Скопје, пак, има депозитен производ со рок на орочување од 12 месеци, а со исплата на камата за 13 месеци. Висината на каматната стапка изнесува 0,50% за денарски депозити и 0,25% за депозити во евра.  

Последните податоци од Народната банка на Македонија покажуваат дека во август оваа година каматната стапка на новопримените депозити на домаќинствата на ниво на банкарски сектор изнесува 2,18% и бележи пад од 0,15 п.п. на месечна основа. „Надолната промена се должи на падот на каматните стапки на денарските депозити без валутна клаузула и на каматните стапки на депозитите во странска валута (за 0,14 п.п. и 0,06 п.п., соодветно). Кај каматната стапка на вкупните депозити на домаќинствата е забележан месечен пад од 0,01 п.п. и изнесува 2,14%. Притоа, падот произлегува од намалените каматни стапки на денарските депозити без валутна клаузула (за 0,02 п.п.), во услови на раст на каматните стапки на денарските депозити со валутна клаузула (за 0,01 п.п.) и непроменети каматни стапки на депозитите во странска валута. Споредено со август претходната година, каматната стапка на вкупните депозити на домаќинствата е зголемена за 0,21 п.п.)“, информира централната банка. 

Заклучно со септември, пак, вкупните депозити во земјата забележаа месечен раст од 0,3% и годишен од 13,2% најмногу поради растот на депозитите на секторот „домаќинства“.На крајот од септември оваа година, депозитите во денари достигнаа 231,9 милијарди денари и за една година се зголемени за 22%. Заштедите во евра изнесуваат 191 милијарда денари и на годишно ниво бележат раст од 4,8%.Најголем дел од заштедите во банките се краткорочни– дури 232 милијарди денари се депонирани на краток рок. Само 72,8 милијарди денари се долгорочни депозити до 2 години.

Финансискиот сектор во Македонија на крајот од 2024 година тежеше 1.083.036 милиони денари – рекордно ниво благодарение на годишниот раст на вкупните средства од 12,7%. Овој раст е побрз од оној во 2023 година (11% или 95.068 милиони денари).

Банките и натаму имаат доминантна позиција, додека другите финансиски институции придонесуваат минимално во финансискиот систем на државата. Иако во 2024 година се забележува рекорден раст на средствата на брокерските куќи и инвестициските фондови, тоа не е доволно за значително да се намали водечката улога на банките.

Според извештајот на Народната банка на Македонија за финансиската стабилност, банките со средства од 824.812 милиони денари учествуваат со 76,2% во вкупните средства на финансискиот сектор и со 86,9% во БДП. Учеството во БДП пораснало за 3,7 п.п. во однос на 2023 година, додека во структурата на секторот е минимално намалено за 1,5 п.п.

На второ место се пензиските фондови со 167.312 милиони денари – 15,4% од вкупните средства на секторот и 17,6% од БДП, со годишен раст од 20,5%.

Брокерските куќи забележуваат највисок раст на средствата од 87,6%, а инвестициските фондови раст од 61,7%. Овој тренд се должи на зголемената активност на граѓаните и компаниите на берзата и растот на цените на акциите. Сепак, нивното учество во секторот е скромно – инвестициските фондови 2%, а брокерските куќи 0,03%.

Во последните десет години, средствата на финансискиот систем се двојно зголемени, најмногу благодарение на банкарскиот систем и пензиските фондови. Во 2024 година, инвестициските фондови придонесоа со 7% во растот на системот, иако нивниот удел е само 2%. Лизинг секторот бележи раст од 29,3%, а друштвата за осигурување раст од 8,1%.

Според НБРМ, околу 80% од банките во земјата се во странска сопственост – 69,5% од странски банки, 7,4% од нефинансиски правни лица и 1,3% од физички лица. Странски капитал доминира и кај друштвата за осигурување (71,4%) и кај друштвата за управување со пензиски фондови (86,6%). Финансиските друштва и друштвата за управување со инвестициски фондови се со поделена сопственост, додека брокерските куќи се претежно домашни.

Учеството на финансискиот сектор во БДП пораснало на 114,1% во 2024 година (раст од 7,1 п.п.), но НБРМ укажува дека нивото на финансиско посредување сè уште е ниско во споредба со земјите од Централна и Југоисточна Европа.

Иако структурата на финансискиот сектор е едноставна и слабо поврзана меѓу сегментите, што го прави поотпорен на надворешни шокови, тоа воедно ја ограничува неговата улога во поддршката на економскиот раст.

Во 2024 година бројот на финансиски институции се намалил од 172 на 166, со осум помалку финансиски друштва, а два нови инвестициски фондови.

НБРМ наведува дека финансискиот систем во земјата има релативно едноставна структура – со малку сложени финансиски инструменти, ниска поврзаност меѓу сегментите и ограничени ризици за прелевање од еден сектор во друг. Банкарскиот систем останува клучен за финансиската стабилност, бидејќи во него се концентрирани заштедите и средствата на повеќето финансиски институции.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.