Бизнис
ТРОЈЦА ЛАУРЕАТИ ЈА ДОБИЈА НОБЕЛОВАТА НАГРАДА ЗА ЕКОНОМИЈА
Овогодишната Нобелова награда за економија им беше доделена на Џоел Мокир, Филип Агион и Питер Хјуит, за нивниот истражувачки придонес во разбирањето на економскиот раст управуван од иновации. Едната половина од наградата ја доби Мокир „за идентификување на предусловите за одржлив раст преку технолошки напредок“, додека другата половина ја делат Агион и Хјуит „за теоријата за одржлив раст преку креативно уништување“.
Според Шведската академија на науките, овогодишните лауреати ја истакнуваат суштината на иновациите како движечка сила на економскиот напредок. Технологијата брзо се развива и создава нови производи и производствени методи кои ја заменуваат старите, во постојан циклус на иновација. Овој процес е основата за одржлив економски раст, што директно се одразува на подобар животен стандард, здравје и квалитет на животот.
Историски контекст: од стагнација до индустриска револуција
Како што објаснуваат експертите, економскиот раст не бил секогаш само по себе разбирлив или автоматски. „Стагнацијата била норма во поголемиот дел од човечката историја. И покрај важните откритија, кои понекогаш воделе до повисоки приходи и подобри услови за живот, растот секогаш на крајот се стабилизирал“, наведува академијата.
Џоел Мокир ја користел историјата како клучен извор за разбирање на одржливиот раст. Тој покажал дека за иновациите да генерираат самогенерирачки економски процес, потребно е не само да се знае дека нешто функционира, туку и да се разбере научниот принцип зад тоа. Недостатокот на научни објаснувања пред индустриската револуција го отежнувал градењето врз претходни откритија. Мокир исто така нагласува дека општеството мора да биде отворено за нови идеи и да дозволува промени за да се овозможи долгорочен раст.
Креативното уништување: двигател на современиот пазар
Филип Агион и Питер Хјуит се фокусирале на механизмите што лежат зад одржливиот раст преку концептот на креативното уништување. Во својот труд од 1992 година, тие развиле математички модел кој објаснува дека кога на пазарот ќе се појави нов и подобар производ, компаниите што нудат постари технологии или производи губат. Иновацијата е „креативна“ бидејќи создава нови можности, но и „деструктивна“ бидејќи ги преминува и заменува постоечките решенија.
Агион и Хјуит покажуваат дека оваа динамика создава конфликти кои мора да се управуваат конструктивно. Без поддршка за процесот на креативно уништување, постоечките компании и интересни групи можат да блокираат иновации, што го успорува економскиот раст.
Импликации за финансискиот сектор и банкарството
Работата на лауреатите има директни импликации за банкарскиот и финансискиот сектор:
- Поддршка на иновации – Банкарските институции и инвестициските фондови треба да обезбедат механизми кои овозможуваат раст на нови компании и технологии, дури и ако тоа значи краткорочни загуби за постоечките играчи.
- Управување со ризикот од „деструктивни“ иновации – Инвеститорите и менаџерите мора да ги разберат долгосрочните придобивки од трансформацијата на пазарот и да ги прифатат промените како неизбежен дел од економскиот развој.
- Финансиска стабилност и раст – Иновациите го зголемуваат продуктивноста и создаваат нови пазари, што во комбинација со ефикасни финансиски системи ја поддржува стабилноста и одржливиот економски раст.
Како што истакна Џон Хаслер, претседател на Комитетот за наградата за економски науки: „Работата на лауреатите покажува дека економскиот раст не може да се зема здраво за готово. Мораме да ги поддржиме механизмите што лежат во основата на креативното уништување, за да не се вратиме во стагнација.“
Нобеловата награда за економија 2025 година ја потврдува суштинската улога на иновациите и научните истражувања во креирањето на долгорочен економски напредок. За банкарскиот сектор, ова значи и понатамошна стимулација на инвестициски стратегии кои ја поддржуваат трансформацијата на пазарот и создавањето нови финансиски можности.
Бизнис
Паметна наплата: Зошто сè повеќе компании ја доверуваат наплатата на Национална агенција за наплата (НАН)
Во динамична економија, наплатата на долгови не е само административна задача, туку стратегиска алатка. Компаниите што сакаат да ги заштитат односите со клиентите, да ја одржат ликвидноста и да го намалат ризикот, сè почесто се одлучуваат за аутсорсирана наплата. И тоа со причина.
Во современото деловно опкружување, на компаниите им треба повеќе од само „наплата“, им треба партнер што разбира и спроведува процес што ја зачувува вредноста на нивниот бренд, клиентите и ликвидноста. Токму тука се наоѓа силната вредност на НАН: комбинација од дигитални алатки и човечки пристап, со јасен фокус на локалниот контекст, етичкиот кодекс и транспарентноста.
Дигитална ефикасност + човечка грижа
За компанија што ги доверува своите побарувања, НАН нуди две главни опции: сервиси за наплата и откуп на побарувања. Во секој случај меѓу доверителот и НАН се воспоставува сигурен начин на работа, со правна поддршка и извештаи во секоја фаза. Како што велат од компанијата: „Кога компанијата ќе ни ги довери своите побарувања, ние се грижиме за нив како за свои.“
Технологијата е важен дел, автоматизирани системи, дигитални известувања, следење на статуси, но тие не го заменуваат човечкиот контакт. „Можеме да автоматизираме известувања… Но не можеме и не сакаме да автоматизираме емпатија“, нагласуваат од тимот.
Овој хибриден пристап носи повисоки стапки на наплата, клиентите добиваат решенија што ја подобруваат ликвидноста и ја намалуваат оперативната тежина.
Локална експертиза, транспарентност и заштита
НАН е креирана со свест за македонскиот пазар, неговите можности, предизвици и регулативи. Компаниите кои ја користат услугата добиваат целосна безбедност: процесите се усогласени со домашното законодавство, личните податоци се третираат со висока заштита, а доверителите имаат пристап до секој чекор и извештај.
„Процесот на наплата кај нас е индивидуализиран и целосно усогласен со законските
регулативи … како кон клиентите, така и кон должниците“, наведуваат од НАН.
Партнерство, не само трансакција
За компаниите, аутсорсирањето на наплата не е само трансфер на задача, тоа е избор на партнер кој ќе ја следи вредноста на нивната бизнис-репутација. Кога се избира НАН, изборот е за долгорочна соработка базирана на доверба, а не на краткорочна трансакција.
За компании што се ориентирани кон раст, ликвидност и одржливо работење, таквиот избор станува конкурентска предност.
Бизнис
Исплатата на К-15 се одвива забрзано: Работодавачите досега исплатиле над 3,7 милијарди денари
На нешто повеќе од еден месец пред истекот на законски утврдената обврска за исплата на регрес за годишен одмор (К-15), податоците на Управата за јавни приходи покажуваат дека фирмите веќе исплатиле над 3,7 милијарди денари во бруто-износ, при што се уплатени и 372 милиони денари данок на личен доход.
Според анализата на УЈП, просечниот исплатен износ годинава изнесува 24.290 денари, што е значително над минимално пропишаната сума од 18.141 денари. Дел од работодавачите исплаќаат повисоки износи, што ја зголемува просечната вредност на регресот.
Досега, обврската ја исполниле 11.046 работодавачи, кои исплатиле К-15 на вкупно 137.840 работници, што претставува нешто повеќе од една четвртина од вкупниот број компании кои минатата година ја извршија исплатата , а тој број изнесувал над 40.000 работодавачи.
Регресот за годишен одмор се исплаќа во периодот од 1 јули до 31 декември, а неговата минимална сума изнесува 40% од просечната тримесечна нето-плата во државата.
Овие податоци укажуваат на стабилен динамички почеток на исплатите, со очекување интензитетот значително да се зголеми во последниот квартал, кога традиционално најголем број компании ја исполнуваат оваа законска обврска.
Бизнис
Инвестирајте како гејмер: 5 P2P стратегии позајмени од светот на стратегиските игри
Ако знаете како да изградите совршен build во League of Legends, да издржите долг raid во World of Warcraft или да победите во StarCraft со паметна стратегија честитки, веќе имате предност во светот на P2P инвестирањето. Да, сериозно. Во суштина, и игрите и P2P инвестициите бараат исто нешто: тактика, анализа, трпение и добри P2P стратегии.
Финансискиот пазар е како една голема, сложена стратегиска игра: добивате ресурси (вашите пари), мора да ги распределите (инвестирате) и, што е најважно, да ги избегнувате опасностите (ризикот).
Разликата е само што наместо XP, тука заработувате реален пасивен приход. Ако сакате да ја пренесете вашата “in-game” интелигенција во реалниот свет, време е да го откриете финанскиот “playbook” што го користат паметните инвеститори.
Од гејминг до инвестирање – иста логика, различна арена со вистинските P2P стратегии
Многу често најнеочекуваните светови се среќаваат во средината, а кога станува збор за игрите и инвестирањето – стратегијата е таа заедничка точка. Стратегијата е клучна за успех било да сте гејмер или инвеститор.
Еве ги 5-те P2P стратегии што звучат како од светот на гејмерите – но функционираат совршено и во светот на P2P инвестирањето.
1. Диверзификацијата е вашиот „Heal Potion“
Во секоја добра стратегиска игра, никогаш не одите во битка без вашиот Heal Potion. Тоа е вашата “back-up” линија, начинот да се вратите во игра кога сте под најголем напад. Истото важи и за инвестирањето – диверзификацијата е вашиот штит против неочекувани загуби.
Во P2P светот, тоа значи: не вложувајте сè во еден заем. Наместо тоа, поделете го вашиот капитал на повеќе мали инвестиции во различни заеми, категории и оригинатори. На тој начин, ако некој заем не се отплати во целост, останатите продолжуваат да ви носат добивка.
Pro Tip: Како искусен RPG играч, секогаш ги делите вашите Skill Points на повеќе статистики (сила, интелигенција, одбрана). Така, поделете го вашиот капитал на повеќе заеми – за да бидете силни во сите области!
2. Реинвестирањето е вашиот „XP Grinding Loop“
Секој гејмер знае дека вистинскиот напредок не доаѓа од еден quest, туку и од постојано фармање XP. Во P2P светот, тоа се вика реинвестирање. Кога добивате месечни исплати од заемите, наместо да ги повлечете, повторно инвестирајте ги во нови заеми.
Така создавате loop на раст – каде што секоја добивка ви носи уште поголема добивка. Ова е вашата верзија на level up – само што наместо нов меч или spell, добивате поголемо портфолио и стабилен пасивен приход.
Pro Tip: Ако сте играч што сака да има контрола врз build-от, можете рачно да избирате заеми. Но ако сакате да го играте „финансискиот sandbox“ на полесен начин – вклучете ја функцијата Auto Invest, внесете ги подесувањата за автоматско инвестирање и гледајте како профитот расте.
3. Деталите на заемот се вашиот „Item Stats Screen“
Секој искусен гејмер знае – пред да го екипирате новиот меч, штит или оклоп, мора да го отворите Item Stats Screen-от. Не е доволно само да гледате дека мечот изгледа убаво – мора да ги проверите статистиките: attack power, durability, speed, special bonuses. Еден предмет може да изгледа моќно, но да не одговара на вашиот play style. Истото важи и за P2P инвестициите.
Пред да кликнете „Купи кредит”, проверете ги сите детали на заемот – тоа е вашиот финансиски Item Stats Screen. На P2P.mk, секој заем има јасно прикажани клучни информации:
- Шифра на кредит – Уникатен ID за следење (како item code во инвентарот)
- Финансиско друштво (Оригинатор) – Кој издава заем (вашиот “vendor” или “guild”)
- Годишна каматна стапка – Колку заработувате годишно (вашата “damage stat”)
- Рок на отплата (месеци) – Колку долго траат исплатите (вашата “cooldown time”)
- Износ на кредит – Вкупна сума на заемот
- Месечен прилив – Колку добивате секој месец (вашиот recurring income)
- Вкупен прилив – Што добивате на крај (total reward за мисијата)
Не вложувајте во заем само затоа што има висока каматна стапка – проверете ги сите детали! Може заемот да има одличен „attack stat” (14% камата), но долг рок што не одговара на вашата стратегија. Или можеби износот е премногу голем за вашиот капитал за диверзификација.
Pro Tip: Како што анализирате дали новата опрема одговара на вашиот build пред да ја купите, така анализирајте дали заемот одговара на вашето портфолио. Проверете ги сите stats, споредете ги со другите достапни заеми, и одлучете дали е вистинскиот “item” за вашата стратегија. Паметните инвеститори не кликаат импулсивно – тие проучуваат, споредуваат, и избираат стратешки.
4. Гаранцијата за Откуп е вашиот „Checkpoint“ (Точка на Спас)
Во секоја тешка Campaign, Checkpoint-от е клучниот елемент што ви овозможува да преживеете. Тоа е точка на спасување; ако изгубите, не почнувате од самиот почеток. Гаранцијата за откуп (BuyBack Guarantee) е вашиот финансиски Checkpoint.
Вие можете да се фокусирате на стратегијата за раст, а не на мониторинг на поединечни заемопримачи. Со оваа заштита, вашите инвестирани средства се чувствуваат речиси исто толку сигурно како и во банка, но со потенцијал за далеку повисок принос.
Pro Tip: Паметните играчи секогаш имаат backup план.
5. Фокусирајте се на вашиот „End-Game“ (Крајна Цел)
Во секоја игра, вистинските шампиони не се оние што трчаат најбрзо – туку оние што играат паметно на долг рок. Истото важи и за P2P инвестирањето.
Немојте да очекувате “instant wins” или “cheat codes” за брзо богатство. Наместо тоа, размислувајте како стратег што планира неколку потези однапред. Колку подолго останете во играта со паметна стратегија, толку повеќе можете да акумулирате. Вашата трпеливост и дисциплина се вашето најсилно оружје – тоа е вашата „ultimate ability”.
Pro Tip: Поставете си реална цел на 6, 12 или 24 месеци. Гледајте на секој месец како нова рунда – и оставете вашите пари да работат за вас. Но имајте реални очекувања: P2P не е магија, туку алатка за диверзификација на вашето инвестициско портфолио.
Оптимизирајте ги вашите инвестиции со вистинските P2P стратегии
P2P инвестирањето не е брзо збогатување (no quick cheat codes). Тоа е долгорочна, одмерена стратегија која константно генерира приход. Тоа е како да ја градите вашата base – малку по малку, но стабилно и со растечка моќ.
Време е да ги извадиме тие вештини од виртуелниот свет и да ги примениме таму каде што навистина се важни: во градењето на вашиот финансиски раст. Со P2P.mk, првата македонска peer-to-peer платформа, инвестирањето станува едноставно и забавно.
Започнете да инвестирате со вашите P2P стратегии денес на P2P.mk.
ПР објава
-
Продуктипред 2 месециMastercard до 2030 ќе ги замени бројките на картичките со токени
-
Продуктипред 2 месециХалкбанк со Промо депозит по повод месецот на штедење
-
Осигурувањепред 2 месециДигитализацијата во осигурувањето: SignPlus како пример за модерно и безбедно е-потпишување
-
Банкипред 2 месециСЕПА во Македонија: Брзи, поевтини и дигитални плаќања во Европа од 7 октомври
-
Анализипред 2 месециАНАЛИЗА: Потрошувачките кредити повторно во фокус: пониски камати, промоции и полесно аплицирање
-
Банкипред 2 месециСрпската банка што ја купува Стопанска банка а.д. Битола најави изградба на облакодер од 35 ката за свое ново седиште!?
-
Банкипред 2 месециХалкбанк со промотивна понуда за потрошувачки кредит
-
Банкипред 2 месециЗа уште повеќе среќа – Потрошувачки кредит до 2.000.000 денари од Комерцијална банка со намалени каматни стапки





