Комерцијална банка и оваа година е горд спонзор на Годишната конференција на Македонската берза, еден од најзначајните финансиски настани во државата и регионот.

Берзанската конференција традиционално претставува платформа каде што се среќаваат експертизата, искуството и визиите за иднината на економијата и финансискиот систем. Овојпат, акцентот ќе биде ставен на низа клучни и актуелни теми: македонските и регионалните економски изгледи, предизвиците и можностите за иницијални јавни понуди (IPO), потенцијалот за раст на домашните компании, развојот на пазарот на капитал преку мултифондови и ЕТФ-ови, значењето на малите берзи, импактот на ажурираните стандарди за финансиско известување, како и трендовите во дигиталната трансформација на компаниите.

Со повеќе од седум децении постоење, Комерцијална банка останува препознатлива како институција што континуирано придонесува за финансискиот развој во земјата. Со поддршката на вакви настани, Банката го поттикнува дијалогот и размената на знаење, создава нови можности за раст и придонесува кон изградба на посилен и одржлив финансиски систем.

Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), во својот есенски извештај објавен вчера, ја зголеми прогнозата за економскиот раст на Северна Македонија на 3% за 2025 и 2026 година, што претставува ревизија нагоре за 0,4 процентни поени за 2025 и 0,3 процентни поени за 2026 година во однос на мајската проекција.

Во извештајот се наведува дека земјата постигнала подобри од очекуваните резултати во првата половина од 2025 година, при што реалниот раст на БДП изнесуваше 3% во првиот квартал и 3,4% во вториот квартал. Клучните двигатели на растот биле градежништвото, производството и трговијата, додека трошењето на домаќинствата било поддржано од зголемувањето на приходите и намалувањето на инфлацијата.

ЕБОР забележува дека изградбата на патната инфраструктура, особено автопатските делници на Коридорите 8 и 10, дала значителен поттик на инвестициите. Дополнително, извозот се ревитализирал по слабите резултати во 2024 година, а зголемените вложувања во општините пред локалните избори кон крајот на 2025 година може да обезбедат краткорочен дополнителен стимул.

И покрај позитивните трендови, дефицитот на тековната сметка се зголемил за 66%, што се должи на помали суфицити во трговијата со услуги и во секундарниот доход. Инфлацијата, по укинувањето на ограничувањата на маржата на профит за основните производи, во јули достигнала 4,8%, пред да се намали на 4,4% во август.

Фискалната политика останува експанзивна, со ревидирана цел за буџетски дефицит за 2025 година поставена на 4% од БДП, во обид да се балансираат јавните инвестиции и фискалната консолидација. Во периодот јануари–јули 2025 година, дефицитот достигнал 2,5% од проектираниот БДП, бидејќи расходите го надминале растот на приходите.

Според проекциите на ЕБОР, домашната побарувачка и јавните инфраструктурни инвестиции ќе продолжат да бидат клучни двигатели на растот. Очекувањата се трошењето на домаќинствата да остане стабилно, поддржано од раст на реалните плати и зголемени владини трансфери.

Сепак, Банката предупредува на ризици за економските перспективи, меѓу кои:

• ограничениот фискален капацитет,
• надворешната нестабилност,
• структурните прилагодувања во европската автомобилска индустрија,
• како и зголемената глобална неизвесност.

Во регионот на Западен Балкан, растот забавил од 3,6% во 2024 година на 2,4% во првата половина од 2025 година, а годинава се очекува да изнесува 2,7%, со проекции за забрзување на 3,2% во 2026 година. Највисок раст за 2025 година ЕБОР предвидува за Косово (3,9%), Албанија (3,5%), додека најнизок за Босна и Херцеговина (2,2%).

Во заклучок, ЕБОР ја гледа Северна Македонија како стабилна економија со солидни основи за раст, но со потреба од внимателна фискална дисциплина и искористување на потенцијалот на јавните инвестиции за долгорочна одржливост.

Советот на Народната банка ја одржа својата редовна седница на која го усвои Извештајот за финансиската стабилност за 2024 година. Во Извештајот се оценува дека во текот на 2024 година финансискиот систем ја одржа стабилноста, добро се справи со предизвиците и е отпорен на шокови. Сите сегменти на пазарот – од банкарскиот систем, преку приватните пензиски и инвестициски фондови, осигурителниот сектор, до помалите институции како штедилниците и друштвата за лизинг – ја задржаа својата стабилност, покажувајќи добра отпорност на шокови и способност за приспособување на промените во економското и регулаторното окружување. Финансиските институции работеа во услови на умерено забрзан економски раст и постепено намалување на инфлацијата, додека геополитичкото опкружување остана нестабилно, носејќи со себе неизвесност и зголемени ризици.

Банкарскиот систем е од клучно значење за финансиската стабилност, бидејќи тој ги опфаќа заштедите на нефинансиските сектори, но и значителен дел од средствата на дел од небанкарските финансиски институции. Во Извештајот се оценува дека банкарскиот систем ја задржа стабилноста, зголемувајќи ја адекватноста на капиталот до највисокото ниво досега, ликвидносната позиција уште повеќе се подобри, а се одржа и добриот квалитет на кредитното портфолио. Макропрудентните мерки што ги донесе Народната банка помогнаа за понатамошно јакнење на отпорноста на банкарскиот сектор.

Приватните пензиски фондови го сочинуваат вториот по големина сегмент од финансискиот систем. Нивните остварувања се подобрија во 2024 година, остварувајќи повисоки номинални и реални стапки на принос. Ризиците за финансиската стабилност од приватните пензиски фондови засега се ограничени поради сѐ уште младото членство на фондовите и минималните исплати врз основа на пензии. Ограничени се и ризиците од осигурителниот сектор, кој одржува соодветна солвентност и ликвидност и солидна профитабилност. Останатите сегменти на финансискиот систем се значително помали, а во 2024 година се издвојуваат отворените инвестициски фондови, кои остварија висок раст на средствата од над 60%, кој се должи на привлекувањето нови инвеститори и/или нови средства во отворените инвестициски фондови, но и на управувањето со средствата.

Во Извештајот се оценува дека ризиците од нефинансискиот сектор се умерени со оглед на добрата финансиска позиција на домаќинствата и на корпоративниот сектор и ниската стапка на нефункционални кредити во кредитното портфолио на банките. Иако задолженоста на двата нефинансиски сектора расте во 2024 година, и е во рамки на праговите на ранливост и на двата сектора, сепак со долгот треба внимателно да се управува за да се одржи во истите рамки и во следниот период.