Претседателот на САД, Доналд Трамп, повторно јавно го нападна актуелниот претседател на Федералните резерви (ФЕД), Џером Пауел, обвинувајќи го за лошо управување со монетарната политика и политичка пристрасност која ја чини американската економија трилиони долари.

Во објава на својата социјална платформа Truth Social, Трамп напиша: „Џером ‘Предоцна’ Пауел го направи тоа повторно! Тој е ‘предоцна’, и всушност, премногу лут, премногу глупав и премногу политички настроен за да биде претседател на Федералните резерви. Тој ја чини нашата земја трилиони долари“

Трамп го обвини Пауел дека САД ги загубиле трилиони долари поради неговото доцнење со одлуките за каматните стапки, додавајќи и критика кон, како што ја нарече, „една од најнеспособните или најкорумпираните реконструкции на згради во историјата на градежништвото“.

Затегнат односи и политички притисоци врз монетарната политика

Откако Џером Пауел беше назначен за претседател на ФЕД во 2018 година токму од страна на Трамп, нивниот однос често беше обележан со тензии, особено во периоди кога ФЕД одбиваше да ги намали каматните стапки според барањата на Белата куќа. Иако Пауел беше реименуван од претседателот Бајден, неговата независност и натаму е мета на критики од одредени политички кругови.

Импликации за пазарите и инвеститорите

Иако ваквите изјави од американскиот претседател Доналд Трамп се чести во политичката арена, тие можат да предизвикаат несигурност на финансиските пазари, особено ако се доведе во прашање независноста на Федералните резерви која е клучен столб за стабилноста на американската монетарна политика.

Економијата на Европската Унија забележа умерен раст од 0,2% во вториот квартал од 2025 година, додека Еврозоната регистрираше пораст од само 0,1%, покажуваат прелиминарните податоци објавени од Евростат, европската статистичка агенција, за економските резултати на блокот во второто тримесечје од 2025 година.

Во текот на периодот јануари-март 2025 година, кварталниот пораст на БДП на ЕУ беше 0,5 проценти, а за Еврозоната – 0,6 проценти. Годишниот раст на БДП во вториот квартал изнесува 1,5% за ЕУ и 1,4% за Еврозоната, што е во рамките на очекувањата, но со забележителни разлики меѓу земјите-членки.

Меѓу земјите членки на ЕУ за кои постојат достапни податоци, Шпанија имаше најголем раст на БДП во споредба со претходното тромесечје, со 0,7 отсто, пред Португалија со 0,6 и Естонија со 0,5 проценти. Спротивно на тоа, Ирска забележа најзначаен квартален пад на БДП од 1 процент, по што следуваат Германија и Италија со намалување од 0,1 отсто.

Новиот трговски договор со САД и економските ризици

Ова објавување на податоците доаѓа само неколку дена по постигнувањето на новиот трговски договор меѓу ЕУ и САД во неделата, кој воведува општа царина од 15% на најголемиот дел од европскиот извоз на американскиот пазар. Досегашната општа царина од извозот на ЕУ во САД беше 10 проценти, но новодоговорената царинска стапка е двојно помала од онаа што претходно ја најави Американската администрација од 30%, но сепак значи зголемување на трошоците за европските извозници, особено во секторите како што се челик, алуминиум, алкохол и фармацевтски производи.

Повеќето економисти и аналитичари предвидуваат дека трговскиот договор со САД ќе резултира со намалување на производството во ЕУ оваа година за околу 0,5 отсто, што би бил поголем пад од претходно проектираниот. Тие проценуваат дека договорот ќе резултира со намалување на овогодишниот економски раст на ЕУ за помеѓу 0,1 и 0,2 процентни поени во однос на претходните предвидувања.

ММФ со ревидирани прогнози за Еврозоната

Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во вторникот ги ревидираше своите прогнози за изгледите за економскиот раст на Еврозоната за 2025 година од претходните 0,8 на 1%, со напомена дека во овие пресметки не е вклучено влијанието на трговскиот договор меѓу ЕУ и САД. Во прогнозата на ММФ се наведува дека ваквата корекција е поттикната од “историски големиот раст” на извозот на фармацевтски производи од Ирска во САД во првите три месеци од годината. Без ова зголемување, според ММФ, годишната стапка на раст во Еврозоната би била 0,9 проценти.

Неизвесност и понатамошни корекции на прогнозите

Сепак, аналитичарите наведуваат дека ваквите прогнози би можеле да бидат коригирани откако ќе бидат допрецизирани некои од засега недоволно јасните одредби од трговскиот договор меѓу ЕУ и САД, пред се оние поврзани со европскиот извоз на челик, алуминиум, алкохолни пијалаци и фармацевтски производи.

Иако ЕУ и Еврозоната избегнаа стагнација, умерениот раст, комбиниран со неизвесноста од трговскиот договор со САД, поставува предизвици за втората половина од 2025 година. Монетарните и фискалните политики, заедно со способноста на економиите да се адаптираат на новите глобални услови, ќе бидат клучни за стабилноста и отпорноста на европската економија.

Гувернерот на Народната банка, Трајко Славески, ја оствари својата прва средба со претставникот на Меѓународната финансиска корпорација (ИФЦ) во земјава, Висар Перани. На средбата се разговараше за можностите за соработка меѓу Народната банка и ИФЦ во повеќе области, вклучително и во рамките на проектот на ИФЦ насочен кон унапредување на дигиталните финансиски услуги и поттикнување на финансиската вклученост во регионот.

Проектот се спроведува во контекст на стратегиските определби на ИФЦ за создавање напреден и одржлив дигитален финансиски екосистем, заради поддршка на иновациите, градење капацитети кај давателите на финансиските услуги и за развој на конкурентна и сеопфатна околина.

Во текот на разговорот, беше истакната важната улога на Народната банка во дигиталната трансформација на финансискиот систем преку современа регулатива и активности што ја поттикнуваат иновацијата. Посебен акцент беше ставен на новата правна рамка во платежната сфера, којашто овозможи отворање на пазарот за нови даватели на услуги и поттикнување на финтек-иновациите.

Гувернерот Славески ја нагласи подготвеноста на Народната банка за унапредување на соработката со ИФЦ, особено во делот на поддршката за давателите на платежните услуги во натамошната интеграција со платните системи на Европската Унија, по членството во СЕПА, како и во развојот на инстант плаќањата и подготовката на новата среднорочна стратегија за развој на платниот систем.

Претставниците на ИФЦ го нагласија значењето на усогласувањето на регулативните рамки со меѓународните стандарди и поттикнувањето партнерства помеѓу банките, финтек-фирмите и приватниот сектор.

Средбата претставува важен чекор кон унапредувањето на партнерските односи меѓу Народната банка и ИФЦ, заради зајакнување на финансискиот екосистем и промовирање на финансиската вклученост.