Швајцарија се согласи со САД дека нема да манипулира со својата валута, во ретка заедничка изјава која се смета за „зелено светло“ за натамошна интервенција на централната банка за да се ограничи растот на франкот.

Швајцарската национална банка и американското Министерство за финансии во понеделник ја објавија декларацијата со која формално ги усогласуваат своите ставови за девизните прашања, при што двете земји ветија дека нема да ги користат девизните курсеви за конкурентски цели. Во изјавата, исто така, се признава дека интервенциите на пазарот се легитимна алатка за справување со валутната нестабилност или „неуредни“ движења на девизните курсеви, пренесува SEEbiz.

„САД го признаваат правото на Швајцарската национална банка (SNB) на интервенција. Затоа ова може да се смета за зелено светло, доколку повторно решат да се потпрат на тоа во иднина,“ изјави Ли Хардман, валутен стратег.

Оваа објава доаѓа по години тензии околу швајцарските девизни интервенции, поради кои SNB често интервенираше на пазарите за да ја ублажи јакнењето на франкот. Валута која традиционално расте во време на пазарна криза поради нејзината улога на „сигурно засолниште“ за инвеститорите, со што го оптоварува извозот и ја намалува инфлацијата – правејќи го курсот клучен фокус за SNB.

Алпската земја беше ставена на листата за следење на американското Министерство за финансии во јуни, откако САД ја означија како манипулатор со валутата во првиот мандат на претседателот Доналд Трамп во 2020 година.

Швајцарскиот франк годинава зајакна бидејќи инвеститорите бараа засолниште од трговската војна на Трамп, намалувајќи ја вредноста на доларот за 12 проценти – на под 0,80 швајцарски франци, за првпат од шокантната априцијација на франкот во 2015 година.

Растот на валутата, во комбинација со заканата од американски тарифи, се закануваше дека инфлацијата – која годинава накратко падна во негативна зона – ќе ја турне уште под целта на SNB. Но, договорот со Вашингтон, според аналитичарите, и дава на централната банка поголем маневарски простор доколку зајакнувањето на франкот продолжи.

Стефан Герлах, главен економист во EFG, истакна дека смирувањето на тензиите меѓу Берн и Вашингтон го намалува ризикот од политичка реакција доколку SNB повторно мора да го ослабува франкот. Тоа, исто така, го намалува ризикот централната банка да мора дополнително да ги спушти каматните стапки под нула за да спречи понатамошен раст на валутата, додаде тој.

Во својата одлука минатата недела да ја задржи каматната стапка стабилна, SNB нагласи дека инфлацијата благо пораснала – од минус 0,1 процент во мај на 0,2 проценти во август.

Трговците ги намалија дел од своите обложувања за воведување негативни каматни стапки, а пазарот сега дава околу една од четири шанси за таков потег, според нивото што го имплицираат дериватните пазари.

Тајмингот на оваа објава е значаен бидејќи Швајцарија се соочува со зголемени царини од страна на САД. Администрацијата на Трамп во август ги зголеми царините на клучните швајцарски извозни производи на 39 проценти, вклучувајќи часовници и сирење, создавајќи нови тензии во билатералните односи.

„Сметам дека оваа изјава – иако не е правно обврзувачка и само ги потврдува постоечките практики – може да се протолкува како обнова на билатералните односи и практики во комплицирано време,“ изјави Едуардо Берета, професор специјализиран за политичка економија на Универзитетот на италијанска Швајцарија.

Министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, во интервју за МИА најави дека тест верзијата на Дигиталниот паричник ќе биде презентирана на Дигиталниот самит на Западен Балкан, кој ќе се одржи на 1 и 2 октомври во Скопје.

„Граѓаните тоа треба да го замислат како еден паричник со лични документи. Наместо да носат возачка дозвола и лична карта во физичка форма, ќе можат да ги имаат во својот мобилен телефон, заедно со сите достапни услуги. Тест верзијата е во завршна фаза и токму на Самитот ќе ја презентираме заедно со две услуги што ќе ги нуди. Присутните ќе имаат можност да ја симнат и тестираат апликацијата, а очекуваме до крајот на годината да ја пласираме на поширока употреба,“ изјави Андоновски.

Тој истакна дека на Самитот ќе учествуваат 800 претставници од повеќе од 20 држави, а целта е Скопје повторно да се позиционира на мапата на дигитално развиени економии. „Сакаме да покажеме што сме постигнале изминатата година и кои се визиите и плановите за иднината,“ додаде министерот.

Во однос на електронските услуги за граѓаните, Андоновски нагласи дека стратегијата е најкористените услуги да станат достапни со само еден клик. „Порталот uslugi.gov.mk е дел од овој процес. Веќе започнавме со негов редизајн минатата година, а секоја нова надградба ќе значи поедноставен изглед и полесна употреба и за граѓаните и за компаниите. Ова е само почеток на целосната дигитализација на услугите, а следната фаза ќе биде насочена кон дигитализација на односот меѓу бизнис-секторот и државата,“ порача тој.

(Извор: Миа)

Од 12 октомври 2025 година започнува да важи новиот систем за евидентирање на влезови и излези (EES) од Европската унија, што значи дека сите кои не се државјани на некоја од земјите членки на ЕУ, каде што спаѓа и Црна Гора, ќе мора да почитуваат одредени правила и процедури пред да заминат на кратко патување во некоја од земјите на Унијата.

Европските земји што го користат EES ќе го воведуваат системот постепено на своите надворешни граници. Тоа значи дека собирањето на податоците ќе започне постепено на граничните премини, со целосна примена до 10 април 2026 година, се наведува на веб-страницата europa.rs.

Системот за влез и излез (EES) претставува автоматизиран ИТ систем за регистрација на државјани од земји кои не се членки на ЕУ, а кои патуваат во некоја од земјите за пократок период, секој пат кога ќе ја преминат надворешната граница на било која од следниве европски земји кои го користат системот: Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Исланд, Италија, Летонија, Лихтенштајн, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Норвешка, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија, Шведска и Швајцарија.

За потребите на EES, „државјанин кој не е од ЕУ“ подразбира – патник кој нема државјанство на ниту една земја од Европската унија или државјанство на Исланд, Лихтенштајн, Норвешка или Швајцарија.

„Краток престој“ значи до 90 дена во кој било период од 180 дена. Овој период важи како единствен за сите европски земји кои го користат EES.

Влезовите и излезите, како и одбивањата на влез, ќе бидат електронски забележани во системот.

Кои се предностите?

Како што е наведено, EES постепено ќе ги замени печатите во пасошите со дигитален систем кој ќе бележи кога патниците влегуваат и излегуваат, забрзувајќи ја контролата на границите и помагајќи им на службите да работат поефикасно.

Главните предности на системот се:

побрзо и полесно патување низ границите, помалку време за проверки благодарение на опции за самопослужување и можност за претходно доставување на податоци, спречување на нерегуларни миграции, прекорачен престој, користење лажни идентитети или злоупотреба на безвизен режим, подобар пристап на граничните и безбедносните служби до податоци за патниците, со цел полесно откривање на безбедносни ризици и поддршка во борбата против криминал и тероризам.

Што е потребно за преминување на границата?

Ако за првпат доаѓате на граничен премин од почетокот на примената на EES, ќе треба да ги доставите вашите лични податоци. Службениците ќе ги скенираат вашите отпечатоци од прсти или ќе направат фотографија од вашето лице. Овие информации ќе бидат зачувани во дигитално досие.

Овој процес може да биде побрз ако однапред регистрирате одредени податоци, преку:

– специјална опрема („самопослужен систем“), ако е достапна на преминот;

– мобилна апликација, ако ја обезбедува земјата на доаѓање или заминување.

Доколку границата сте ја преминале веќе еднаш по започнување на примената на EES, вашите податоци веќе ќе бидат зачувани во системот, па службениците само ќе ги верификуваат.

На кого не се однесува?

Системот не важи за:

– државјаните на европските земји што користат EES, како и Кипар и Ирска,

– државјаните на трети земји со дозвола за престој и врска со државјанин на ЕУ,

– носителите на долгорочни визи, државјаните на Андора, Монако и Сан Марино, како и сопствениците на пасоши издадени од Ватикан,

– лица со дипломатски или специјални привилегии, прекугранични работници, членови на екипажи,

– лица со посебни дозволи за пограничен сообраќај, и други специфични категории.

Повеќе информации за системот може да се најдат на порталот europa.rs или на europa.eu.

EES е дел од пакетот на ЕУ за „паметни граници“, кој го вклучува и системот за информации и одобрување на патувања (ETIAS). Очекувањата се ETIAS да стане оперативен во последниот квартал на 2026 година, а надоместокот за одобрување патување за државјани на трети земји неодамна беше зголемен од 7 на 20 евра.

(Извор: Банкар.ме)