Во набиената агенда на гувернерот Трајко Славески влезе и одлуката да им овозможи на граѓаните бесплатно повлекување пари од банкомат, без провизија независно на која банка е банкоматот. Според најавата, НБРМ предлага граѓаните да имаат право на четири бесплатни повлекувања готовина месечно од банкомати на други банки, при што износот на една трансакција да не биде поголем од 2.000 денари.

Образложението на гувернерот Славески е да на граѓаните да им обезбеди полесен и подостапен пристап до готовина, без разлика во која банка ги чуваат парите. Според него, и покрај дигитализацијата, готовината останува важна за мнозинството граѓани, кои ја користат за секојдневните потреби. И тој лично смета дека секој треба да има дома готовина барем за неколку дена до една недела затоа што анонимноста и слободата на кешот треба да се почитуваат.

Оваа мерка се очекува да стапи во сила почетокот на 2026 година. Имајќи предвид дека има банки во земјава кои им овозможуваат на своите клиенти без провизија да подигаат пари од банкомат и од други банки, Славески има еден аргумент зошто и другите банки би можеле да го овозможат тоа.

Како добар аргумент му дојде и информацијата од Грција дека од 11 август кај нашиот јужен сосед стапи на сила ново законодавство, донесено од Министерството за економија и финансии, со кое се укинуваат речиси сите трошоци поврзани со подигање готовина од банкомат. Целосно се укинаа провизиите за подигање готовина помеѓу сите банки кои учествуваат во националниот интербанкарски систем DIAS. Нема провизии за трансакции преку банкомати на трети страни во случај кога постои директна или индиректна сопственичка поврзаност помеѓу банките, ниту за подигање готовина во рурални средини и општини каде има само еден банкомат.

Тргнавме од најновата идеја на НБРМ и анализиравме колку таа ќе им користи на граѓаните во земјава. Зошто гувернерот Славески смета дека граѓаните ќе заштедат доколку им се овозможи да повлекуваат пари од банкомат бесплатно (барем 4 пати месечно)?

Веројатно затоа што граѓаните се уште многу го сакаат кешот. Повеќе од половина од вредноста на домашните платежни трансакции со картички се однесува на подигање готовина на банкомат. Заклучно со март оваа година, вкупната вредност на платежните трансакции со картички од страна на физички лица изнесува 31,6 милијарди денари, од кои 16,7 милијарди се повлечени на банкомат. Безготовински се потрошени 10,6 милијарди денари преку трансакции на ПОС терминал и 2,4 милијарди денари преку онлајн трансакции во е-трговија.

Овие бројки веројатно се доволно големи за централната банка да процени дека укинувањето на провизиите за повлекување готовина на банкомат е доволно значајна мерка за да ги намали дел од трошоците на граѓаните за банкарски услуги. 

Исто така, факт е и дека граѓаните тешко се откажуваат од навиката да користат готовина како пари што им се 24/7 на располагање и на картичката, во телефонот преку Apple Pay, Google Pay, Garmin Pay или пак за вршење онлајн трансакции. Не ги разубедува ниту фактот дека добар дел од банкарските услуги преку електронско банкарство се бесплатни или со многу пониски трошоци од тие што се вршат на шалтер.

Податоците на Народната банка покажуваат дека во првите три месеци оваа година вкупната вредност на готовината повлечена на банкомат изнесува 48,1 милијарди денари, а во истиот период претходната година била 45 милијарди денари. Годишниот раст изнесува 6,8%. Во исто време, вредноста на платежните трансакции на ПОС терминали е зголемена за 6,2%, од 28,4 милијарди денари во првиот квартал од 2024 на 30,2 милијарди во истиот квартал годинава. Вредноста на трансакциите пак во е-трговија бележи најголем раст од дури 20%. Во првите три месеци лани биле извршени трансакции во вредност од 6 милијарди денари, а годинава од 7,1 милијарда денари. 

Вредност на трансакции со картички јануари-март 2024/2025 (денари)

Ако се погледне возрасната структура на граѓаните што вршат трансакции со картички, може да се забележи дека помладите подеднакво повлекуваат пари на банкомат или плаќаат директно со картичка или онлајн. Во 2024 година, според последно објавените податоци на Народната банка, граѓаните на возраст од 35 до 44 години, на банкомат повлекле 42,1 милијарда денари, на ПОС терминал платиле 32,6 милијарди денари, а во е-трговија 6 милијарди денари. Тие на возраст од 45 до 54 години, на банкомат повлекле 38,8 милијарди денари, на ПОС терминал поминале 28,3 милијарди денари, а во е-трговија 4,4 милијарди денари. Најлош е соодносот кај граѓаните на возраст над 55 години, кои на АТМ повлекле 73,7 милијарди денари, на ПОС терминал платиле 37,7 милијарди денари, а во е-трговија само 4,6 милијарди денари.

Изборот за воведување иновации први во финансиската индустрија никогаш не бил без свои ризици. Потребна е, не само стратегија за инвестирање во нови технологии, туку и предвидливост на нивниот трансформативен потенцијал. Сепак, историјата покажува дека ваквите смели потези имаат огромни предности. Кога првите ќе направат чекор во нови дигитални решенија, нивните постапки честопати предизвикуваат ефект на бранување низ целиот финансиски сектор. Конкурентите, кои не сакаат да заостануваат, брзо се движат кон имплементација на слични и иститехнологии, предизвикувајќи напредок што е од корист за целата индустрија. Бидејќи дигиталните паричници и мобилните плаќања стануваат стандардни очекувања за клиентите, секторот станува подинамичен, агилен и реагира на еволуирачките потреби. Аналитичарите често забележуваат дека овие пионерски потези служат како моќни катализатори за широка трансформација. Она што започнува како смела иновација наскоро се етаблира како стандард, подигнувајќи го нивото накорисничко искуство и оперативна ефикасност. Резултатот е индустрија турната во дигитална еракаде милиони луѓе имаат корист од напредно корисничко искуство, безбедност и пристапност, и каде циклусот на иновации продолжува да инспирира понатамошен напредок.

Дигитална револуција

Во ерата на брз технолошки напредок и растечка потреба кај клиентите од самостојност и практичност во управувањето со финансиите, НЛБ Банка со својот пристап кон иднината и воведувањето на  Apple Pay за првпат на македонскиот пазар, уште еднаш потврди дека е предводник во иновациите на пазарот. Интеграцијата на Apple Pay не е само надградба на технологијата, туку трансформација на банкарското искуство за корисниците на Appleуредите. На раскрсница на традицијата и иновациите, банките ширум светот се справуваат со предизвикот да ги задоволат еволуирачките очекувања на клиентите. Во опкружување каде што паметните телефони станаа епицентар на секојдневниот живот, дигиталните паричници претставуваат повеќе од технолошка новина – тие се доказ за променливите потреби на потрошувачите. Препознавајќи ја оваа промена, оваа Банка направи мудар чекор, воведувајќи го Apple Pay во својата понуда и осигурувајќи дека кога ќе се лансира услугата, нивните клиенти ќе бидат првите што ќе допрат, платат и доживеат нова ера на финансиска слобода. 

Apple Pay, повеќе од само метод на плаќање

Кога Apple Pay за првпат беше воведен, беше прогласен за пресвртница. Оваа услуга имовозможува на корисниците да плаќаат со едноставен допир или поглед, користејќи го својот iPhone, Apple Watch или други Apple уреди. Освен практичноста, Apple Pay донесе и пакет безбедносни карактеристики што поставија нови стандарди – токенизација, биометриска автентикација и шифрирани трансакции. За клиентите, ова значеше дека нивните финансиски информации беа побезбедни од кога било. За банките, пак, кои гоинтегрираа Apple Pay, не само пазарен удел, туку посветеност на испорака на најдобрата технологија за своите клиенти, беспрекорно и безбедно корисничко искуство, темелно тестирано од секој аспект во процесот на интеграција, пред јавното дебина услугата. 

Првото воведување на Apple Pay на пазарот

Десетина дена по лансирањето на Apple Pay, клиентите на НЛБ Банка ја прифаќаат новата технологија, фалејќи ја нејзината леснотија на користење и спокојството што го нуди. За многумина, Apple Pay станува не само алтернатива, туку и нивен примарен метод на плаќање. Експертите велат дека потегот се исплати на повеќе начини – од лојалност на технолошки упатените клиенти, до регрутација на помладата популација која досега целосно го занемаруваше традиционалното банкарство. За клиентите, воведувањето на Apple Pay е сигнал дека нивната банка не само што е во чекор со промените, туку и ги води. За банката, пак, дека иновацијата е значајна само кога им служи на вистински луѓе и ги решава вистинските потреби. 

Регионална сила што отвора нови граници за иновации

Како водечка банкарска групација во Југоисточна Европа, НЛБ Групацијата уште еднаш ја потврди својата позиција на вистински регионален финансиски лидер. Со тоа што беше првата која ги отвори последните три пазари во регионот на ЈИЕ за Apple Pay, НЛБ Групацијата постигна она што многумина го сметаа за невозможно – убедувајќи го Apple да ја направи својата револуционерна услуга за плаќање достапна за корисниците ширум регионот. Практично, НЛБ Групацијата одигра клучна улога, Apple да ги отвори пазарите на Македонија, Косово и Босна и Херцеговина, со што овозможи рамноправен пристап до напредни решенија за плаќање на милиони луѓе во регионот. 

За потсетување, Антонио Аргир, член на Управниот одбор на НЛБ д.д изјави дека зад овој успех стои долготрајна и стратешка заложба, интензивни преговори и постојано застапување на интересите на клиентите и пазарите пред глобалните технолошки партнери. „Ова е нашата улога, ова е нашето влијание. И додека од овој потег имаат корист сите банки во регионот, токму нашата визија и решителност го овозможија тоа.“ – потенцирашеАргир.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.

Две од трите најголеми деловни банки во Македонија – Стопанска Банка АД – Скопје и НЛБ Банка оваа година ќе платат значително повисок износ на данок, иако добивката им останува речиси непроменета во однос на истиот период лани. Причината е новата законска регулатива што стапи на сила од 2025 година, Законот за минимален глобален данок на добивка.

Според новите правила, ефективната даночна стапка за големите мултинационални компании (и нивните подружници во Македонија) е зголемена од 10% на 15%. Промената има значителен фискален ефект, што може да се види и од полугодишните извештаи објавени на Македонската берза.

Зголемен данок без раст на добивката

Стопанска Банка АД – Скопје

Според официјалниот извештај, Стопанска Банка АД – Скопје за првата половина на 2025 година ќе плати данок во износ од 281 милион денари, во споредба со 198 милиони денари што биле уплатени за истиот период во 2024 година. Банката истакнува дека зголемувањето на ефективната даночна стапка на 15% довело до раст од 42% на износот на платениот данок, што, секако, се одразува на добивката по оданочување.

„Согласно примената на регулативата за глобален данок кој ја засега, Стопанска Банка АД – Скопје пресметува данок со примена на ефективната даночна стапка од 15%, кој претставува зголемување од 42% во однос на истата категорија од минатата година и соодветно се одразува на намалување на добивката по оданочување“, се наведува во извештајот на банката.

НЛБ Банка АД Скопје

Речиси идентично како Стопанска банка, и НЛБ Банка АД Скопје покажува слична слика. За првите шест месеци од 2025 година, таа пресметала и пријавила вкупен данок од 232 милиони денари, во споредба со 182 милиони денари за претходната година. И покрај тоа што нето добивката останува речиси идентична со минатогодишната, поголемиот даночен товар е резултат на примената на новата регулатива.

„Во првата половина од 2025 година, Банката оствари нето добивка по оданочување од 1.610 милиони денари, и пресмета вкупен данок од 232 милиони денари, по ефективна даночна стапка од 15% којашто вклучува дополнителен минимален глобален данок, воведен на крајот на 2024 година“, стои во берзанскиот коментар на НЛБ Банка.

Што претставува минималниот глобален данок?

Минималниот глобален данок на добивка е дел од меѓународната иницијатива предводена од ОЕЦД и ЕУ, со цел големите мултинационални компании да не ги избегнуваат даночните обврски преку пренос на добивките во даночни раеви. Законот во Македонија се усогласи со Директивата на Советот на ЕУ за глобално минимално ниво на оданочување, и се однесува на:

• Мултинационални компании или домашни групации со годишен приход над 750 милиони евра;
• Компании чии матични централи се во странство, но остваруваат деловна активност во земјата.

Каде ќе се плаќа овој данок?

Дополнителниот данок ќе се наплатува во земјата каде што компанијата остварува деловна активност, во овој случај, Македонија наместо во државата каде што се наоѓа нејзиното седиште. Тоа значи дека дел од глобалните приходи ќе се оданочуваат и локално, што претставува нов извор на приходи за домашниот буџет.

Кој сè ќе биде опфатен со новиот данок?

Покрај двете наведени банки, според најавите на премиерот Христијан Мицкоски, со законот ќе бидат опфатени и други големи корпоративни играчи како:

• Македонски Телеком
• А1 Македонија
• Титан Усје
• ЕВН Македонија
• и други компании кои не работат во слободните економски зони.

Иако бројот на мултинационални корпорации што работат во Македонија е ограничен, нивниот вкупен економски обем е значителен, па така се очекува зголемениот данок да има реално фискално влијание.

Воведувањето на глобалниот минимален данок претставува голем чекор кон усогласување на македонската фискална политика со европските и глобалните стандарди. Иако новите даночни оптоварувања имаат директен импакт врз добивките на најголемите финансиски институции, истовремено овозможуваат стабилни и предвидливи приходи за државата, што е особено важно во време на економски предизвици.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.