Две од трите најголеми деловни банки во Македонија – Стопанска Банка АД – Скопје и НЛБ Банка оваа година ќе платат значително повисок износ на данок, иако добивката им останува речиси непроменета во однос на истиот период лани. Причината е новата законска регулатива што стапи на сила од 2025 година, Законот за минимален глобален данок на добивка.

Според новите правила, ефективната даночна стапка за големите мултинационални компании (и нивните подружници во Македонија) е зголемена од 10% на 15%. Промената има значителен фискален ефект, што може да се види и од полугодишните извештаи објавени на Македонската берза.

Зголемен данок без раст на добивката

Стопанска Банка АД – Скопје

Според официјалниот извештај, Стопанска Банка АД – Скопје за првата половина на 2025 година ќе плати данок во износ од 281 милион денари, во споредба со 198 милиони денари што биле уплатени за истиот период во 2024 година. Банката истакнува дека зголемувањето на ефективната даночна стапка на 15% довело до раст од 42% на износот на платениот данок, што, секако, се одразува на добивката по оданочување.

„Согласно примената на регулативата за глобален данок кој ја засега, Стопанска Банка АД – Скопје пресметува данок со примена на ефективната даночна стапка од 15%, кој претставува зголемување од 42% во однос на истата категорија од минатата година и соодветно се одразува на намалување на добивката по оданочување“, се наведува во извештајот на банката.

НЛБ Банка АД Скопје

Речиси идентично како Стопанска банка, и НЛБ Банка АД Скопје покажува слична слика. За првите шест месеци од 2025 година, таа пресметала и пријавила вкупен данок од 232 милиони денари, во споредба со 182 милиони денари за претходната година. И покрај тоа што нето добивката останува речиси идентична со минатогодишната, поголемиот даночен товар е резултат на примената на новата регулатива.

„Во првата половина од 2025 година, Банката оствари нето добивка по оданочување од 1.610 милиони денари, и пресмета вкупен данок од 232 милиони денари, по ефективна даночна стапка од 15% којашто вклучува дополнителен минимален глобален данок, воведен на крајот на 2024 година“, стои во берзанскиот коментар на НЛБ Банка.

Што претставува минималниот глобален данок?

Минималниот глобален данок на добивка е дел од меѓународната иницијатива предводена од ОЕЦД и ЕУ, со цел големите мултинационални компании да не ги избегнуваат даночните обврски преку пренос на добивките во даночни раеви. Законот во Македонија се усогласи со Директивата на Советот на ЕУ за глобално минимално ниво на оданочување, и се однесува на:

• Мултинационални компании или домашни групации со годишен приход над 750 милиони евра;
• Компании чии матични централи се во странство, но остваруваат деловна активност во земјата.

Каде ќе се плаќа овој данок?

Дополнителниот данок ќе се наплатува во земјата каде што компанијата остварува деловна активност, во овој случај, Македонија наместо во државата каде што се наоѓа нејзиното седиште. Тоа значи дека дел од глобалните приходи ќе се оданочуваат и локално, што претставува нов извор на приходи за домашниот буџет.

Кој сè ќе биде опфатен со новиот данок?

Покрај двете наведени банки, според најавите на премиерот Христијан Мицкоски, со законот ќе бидат опфатени и други големи корпоративни играчи како:

• Македонски Телеком
• А1 Македонија
• Титан Усје
• ЕВН Македонија
• и други компании кои не работат во слободните економски зони.

Иако бројот на мултинационални корпорации што работат во Македонија е ограничен, нивниот вкупен економски обем е значителен, па така се очекува зголемениот данок да има реално фискално влијание.

Воведувањето на глобалниот минимален данок претставува голем чекор кон усогласување на македонската фискална политика со европските и глобалните стандарди. Иако новите даночни оптоварувања имаат директен импакт врз добивките на најголемите финансиски институции, истовремено овозможуваат стабилни и предвидливи приходи за државата, што е особено важно во време на економски предизвици.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.

Кога се подготвуваш за патување во странство, едно од најважните прашања што треба да си го поставиш е: Која картичка ми нуди најмногу?

Повеќето банки во Македонија нудат платежни картички што обезбедуваат бројни поволности при патување, како што се бесплатен пристап до деловните зони на аеродромите, брзо поминување низ безбедносни контроли, бесплатно патничко осигурување, бесплатни роаминг пакети и дури и поврат на средства.

Изборот на најдобрата картичка можеби не е едноставен, но може многу да ти го олесни патувањето – особено ако знаеш што добиваш од твојата картичка.

Кредитната картичка Mastercard World од Халкбанк е меѓу најдобрите кога станува збор за пристап до аеродромски бизнис салони преку Lounge Key програмата. Со неа имаш неограничен број влезови на над 1.400 салони низ светот, па дури и да понесеш придружник. Дополнително, нуди и 10% попуст при купување полиси за доброволно осигурување од Халк Осигурување, а кредитниот лимит може да достигне до 1.200.000 денари, што е повеќе од доволно за едно комфорно патување. Месечната минимална отплата е 10% од искористените средства.

Комерцијална банка, пак, ја нуди Mastercard Platinum кредитната картичка, која има кредитен лимит до 600.000 денари и дополнителни привилегии, како што се: известување за изгубена картичка, итна исплата на готовина и замена на картичка, бесплатен пристап 6 пати во годината во деловните зони на над 1.500 аеродроми, Mastercard®Travel Experiences и Fast Track услуга на над 70 аеродроми, подарок картичка во вредност од 1.000 денари за направен промет во трговија од 330.000 денари, бесплатен роаминг 3 пати во годината по 1 GB во рок од 5 последователни дена, 15% попуст на сите дополнителни пакети доколку се активираат преку Flexiroam и поврат на средства. Картичката нуди можност за плаќање на рати преку минимална месечна отплата на само 20% од искористениот кредитен лимит, бескаматен период до 40 дена и конверзија по најповолен среден курс.

Една од најсеопфатните картички на пазарот е и Visa Platinum од Шпаркасе банка. Таа нуди неограничен пристап до аеродромски салони и Fast Track поминување 2 пати годишно на бројни европски аеродроми и 10 пати во Скопје. Освен тоа, вклучува и дополнителни услуги како повлекување готовина без провизија на банкоматите на банките членки на Ерсте и Штаермеркише Шпаркасе Групацијата во 10 земји, како и заштита при купување и продолжена гаранција за пропуштен лет, доцнење на лет и на багаж.
Погодности како 6 бесплатни пристапи во деловни зони на аеродроми и бесплатен роаминг обезбедува и Mastercard Debit World картичката на Комерцијална банка, со тоа што има помал кредитен лимит од Platinum, но е без членарина за првата година за корисниците на дебитна картичка во Банката кои имаат годишен промет од над 80.000 денари и без членарина за целиот период на користење, исто така за промет во трговија од над 80.000 денари.

Бесплатен пристап 6 пати во годината на над 1.500 аеродроми обезбедува и Mastercard World дебитната картичка од Прокредит банка, под услов на направени трансакции од минимум 250 евра во претходниот месец, како и бесплатен роаминг 3 пати во годината по 1 GB во рок од 5 последователни дена и Fast track услуга на над 70 аеродроми. Оваа картичка овозможува и бесплатни приливи од странство преку коресподентна банка ПроКредит Германија во рамките на ПроАктив платежната сметка.

Слични погодности нуди и Mastercard World Debit картичката од УНИ банка, со тоа што овозможува поврат на средства од 0,4% од трансакција на ПОС уред или онлајн и 6 пати во годината бесплатен пристап во деловните зони на над 1.500 аеродроми под услов во претходниот календарски месец да е реализиран промет со картичката од најмалку 250 евра.

Во оваа група на картички со привилегии за патување во странство спаѓа и Mastercard Gold кредитната картичка од НЛБ банка, наменета за лица со поголеми месечни примања, но таа овозможува 4 бесплатни пристапи годишно во деловните зони на аеродромите под услов сопственикот на картичката да има потрошено најмалку 250 евра со неа во претходниот месец, а Fast Track услугата на над 70 аеродроми ја овозможува по цена од 4 до 17 евра по лице.

И Mastercard Gold картичките од Шпаркасе банка и УНИ банка овозможуваат 4 бесплатни пристапи во деловните аеродромски зони за корисници кои имаат потрошено над 250 евра со картичката во претходниот месец. Ги нудат и брзите движења и бесплатниот роаминг.
Mastercard Gold на УНИ банка овозможува и поврат на средства од 0,5% (максимално до 3.000 мкд).

За оние кои повеќе се заинтересирани за безбедност и асистенција отколку за комфор на аеродром, картичките како Visa Travel од Халкбанк и American Express Gold од Силк Роуд банка нудат патничко осигурување, техничка помош при патување и поддршка при загубен багаж или доцнење на летови. Visa Travel, на пример, доаѓа со 10-дневна полиса за патничко осигурување и европска асистенција во случај на дефект или незгода. Има и можност за собирање бонус поени. Со American Express Gold кредитната картичка, пак, сте осигурени од следните ризици при патување: итна медицинска помош, eвакуација и трошоци за враќање, медицинска и патна поддршка, телефонски трошоци, патна придружба, губење багаж, доцнење на лет и на багаж. Картичката овозможува надоместок и доколку летот доцни или багажот е загубен.

Картичките со Fast Track услуги исто така се достапни кај повеќе банки. Visa Platinum од Халкбанк, Visa Gold од Комерцијална банка и од НЛБ банка нудат 2 до 4 пристапи до Fast Track линии, поврат на средства, како и дополнителни поволности, на пример SmartDelay или подароци по достигнување на одреден промет. Visa Platinum дебитната картичка од Халкбанк овозможува и повлекување готовина без надомест на над 1,9 милиони банкомати низ светот и 2 пати бесплатен влез во деловните зони на аеродромите.

Visa Gold кредитната картичка од Комерцијална банка, пак, овозможува бесплатен пристап за корисникот и неговата придружба во деловната зона на аеродромот доколку летот е прогласен за одложен за повеќе од 60 минути.

На крајот, изборот на картичка зависи од тоа што очекуваш од патувањето – комфор на аеродром, сигурност при патување или заштеда при купување.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.

Економијата на Европската Унија забележа умерен раст од 0,2% во вториот квартал од 2025 година, додека Еврозоната регистрираше пораст од само 0,1%, покажуваат прелиминарните податоци објавени од Евростат, европската статистичка агенција, за економските резултати на блокот во второто тримесечје од 2025 година.

Во текот на периодот јануари-март 2025 година, кварталниот пораст на БДП на ЕУ беше 0,5 проценти, а за Еврозоната – 0,6 проценти. Годишниот раст на БДП во вториот квартал изнесува 1,5% за ЕУ и 1,4% за Еврозоната, што е во рамките на очекувањата, но со забележителни разлики меѓу земјите-членки.

Меѓу земјите членки на ЕУ за кои постојат достапни податоци, Шпанија имаше најголем раст на БДП во споредба со претходното тромесечје, со 0,7 отсто, пред Португалија со 0,6 и Естонија со 0,5 проценти. Спротивно на тоа, Ирска забележа најзначаен квартален пад на БДП од 1 процент, по што следуваат Германија и Италија со намалување од 0,1 отсто.

Новиот трговски договор со САД и економските ризици

Ова објавување на податоците доаѓа само неколку дена по постигнувањето на новиот трговски договор меѓу ЕУ и САД во неделата, кој воведува општа царина од 15% на најголемиот дел од европскиот извоз на американскиот пазар. Досегашната општа царина од извозот на ЕУ во САД беше 10 проценти, но новодоговорената царинска стапка е двојно помала од онаа што претходно ја најави Американската администрација од 30%, но сепак значи зголемување на трошоците за европските извозници, особено во секторите како што се челик, алуминиум, алкохол и фармацевтски производи.

Повеќето економисти и аналитичари предвидуваат дека трговскиот договор со САД ќе резултира со намалување на производството во ЕУ оваа година за околу 0,5 отсто, што би бил поголем пад од претходно проектираниот. Тие проценуваат дека договорот ќе резултира со намалување на овогодишниот економски раст на ЕУ за помеѓу 0,1 и 0,2 процентни поени во однос на претходните предвидувања.

ММФ со ревидирани прогнози за Еврозоната

Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во вторникот ги ревидираше своите прогнози за изгледите за економскиот раст на Еврозоната за 2025 година од претходните 0,8 на 1%, со напомена дека во овие пресметки не е вклучено влијанието на трговскиот договор меѓу ЕУ и САД. Во прогнозата на ММФ се наведува дека ваквата корекција е поттикната од “историски големиот раст” на извозот на фармацевтски производи од Ирска во САД во првите три месеци од годината. Без ова зголемување, според ММФ, годишната стапка на раст во Еврозоната би била 0,9 проценти.

Неизвесност и понатамошни корекции на прогнозите

Сепак, аналитичарите наведуваат дека ваквите прогнози би можеле да бидат коригирани откако ќе бидат допрецизирани некои од засега недоволно јасните одредби од трговскиот договор меѓу ЕУ и САД, пред се оние поврзани со европскиот извоз на челик, алуминиум, алкохолни пијалаци и фармацевтски производи.

Иако ЕУ и Еврозоната избегнаа стагнација, умерениот раст, комбиниран со неизвесноста од трговскиот договор со САД, поставува предизвици за втората половина од 2025 година. Монетарните и фискалните политики, заедно со способноста на економиите да се адаптираат на новите глобални услови, ќе бидат клучни за стабилноста и отпорноста на европската економија.