Според податоците презентирани во Прегледот на Е-трговијата во Западен Балкан, 2025 година изработен од Асоцијацијата за е-трговија, користењето на интернетот во Македонија бележи силен и забрзан раст, односно во 2024 година, дури 91,1% од граѓаните користеле интернет во последните три месеци, што претставува највисок раст во регионот (+6,8 процентни поени) и ја позиционира Македонија веднаш под просекот на ЕУ-27 (92,8%). Овој резултат не е само статистика, тој е јасен сигнал дека дигиталниот потенцијал на пазарот е реален и активен. Сè повеќе граѓани се онлајн, сè почесто и сè подлабоко интегрирани во дигиталниот секојдневен живот.

Дополнително, 96,6% од нив го користат интернетот секојдневно, што ја става земјата над голем број развиени европски економии. Ова покажува дека, еднаш кога пристапот е обезбеден, интернетот станува навика, алатка и простор за комуникација, информирање и купување. Но, високата онлајн активност не значи сама по себе и силна е-трговија.

Имено, иако интернетот е секојдневие за поголемиот дел од граѓаните, само 63,2% од интернет корисниците практикуваат онлајн купување. Во развиените земји како Ирска, Холандија и Норвешка, над 90% од интернет корисниците купуваат онлајн, додека европскиот просек е 76,6%.

Прегледот на Е-трговијата во Западен Балкан, 2025 година укажува и на јасен парадокс: иако граѓаните во Македонија се многу активни онлајн, тоа не секогаш се претвора во економска активност. Користењето на интернет за комуникација односно телефонирање, видео пораки и инстант пораки го прават 97% од македонските корисници, што е повеќе во споредба со европскиот просек од 91,6%. Слично, учеството на социјални мрежи е високо застапено: 84,1% од македонските корисници ги користат, наспроти 70% од европските интернет корисници.

Сепак, кога станува збор за активности клучни за развојот на е-трговијата, Македонија значително заостанува зад Европа. Интернет банкарство користат само 43% од македонските корисници, во споредба со 72,4% на ниво на Европа. За онлајн продажба на производи интернетот го користат 13,8% од македонските корисници, додека европскиот просек изнесува 24,5%. Исто така, користењето на е-пошта е присутно кај 52,9% од македонските корисници, наспроти 86,6% од европските, што укажува на значително заостанување под европскиот просек.

„Фактот дека над 90% од граѓаните се онлајн, а речиси сите користат интернет секојдневно, покажува дека дигиталната основа за е-трговија во Македонија постои. Следниот чекор е таа масовна употреба да се претвори во економска вредност во главно преку градење доверба, зајакнување на дигиталните вештини и поддршка за онлајн бизнисите“, изјави Нина Ангеловска Станков, претседателка на Асоцијацијата за е-трговија во Северна Македонија.

Инаку, Прегледот на Е-трговијата во Западен Балкан, 2025 година е изработен од
Асоцијацијата за е-трговија и беше традиционално презентиран на 8-та регионална конференција за е-трговија. Како седмо издание од серијата, оваа публикација по втор
пат е објавена на англиски јазик и со проширен фокус кој го опфаќа целиот регион на
Западен Балкан: Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија
и Србија.

Повеќе информации за „Прегледот на е-трговијата во Западен Балкан 2025“, како и можност за преземање и читање на извештајот, се достапни на следниот линк: https://ecommerce.mk/analizi-i-izveshtai/

Дигитализацијата на финансискиот сектор е клучен процес за креирање на одржлива платформа за раст, а  развојот и имплементацијата на нови дигитални алатки и иновации ќе продолжи целосно да го менува обликот на финансиските услуги. Мобилните апликации ќе станат главна алатка во финансискиот сектор и во нивен развој треба најмногу да се инвестира, беше констатирано на годинешното издание на „Finance Talks by EOS“. 

Преку дигитални алатки и користење на вештачка интелигенција за 20% се намалиле загубите на финансиските институции. Истовремено за 15% се зголемиле приходите како резултат на дигитални алатки, креирани за персонализиранифинансиски услуги.

Извршната директорка на EOS Матрикс за Македонија и Косово, д-р Катерина Бошевска поттикна дискусија за водечките теми во глобалната финансиска индустрија, поврзани со дигиталната трансформација. 

„Сведоци сме на клучни промени во финансискиот сектор, кои се поттикнати од дигитализацијата, употребата на вештачката интелигенција и иновациите. Овие процеси креираат многу нови можности, но истовремено се соочуваме со нови предизвици за чие решавање е важнa соработката помеѓу сите чинители, особено на мал пазар како што е нашиот. Ние мораме да ја спроведуваме дигиталната трансформација на секторот со забрзано темпо, но и да ги оптимизираме трошоците за овој процес согласно можностите на пазарот. Оттука, размената на искуствата и силната соработка ќе биде основа за иден дигитален развој, кој ќе мора да ги задоволи сѐпоголемите очекувања на корисниците“, истакна Бошевска.

На панелот учествуваа Евангелија Калуптси, генерална директорка за трансформација и стратегија и член на Управен одбор на Стопанска банка АД Скопје, Александар Џорџевиќ, член на Управниот одбор на Шпаркасе Банка АД Скопје, Дане Крстевски, директор за информатичка технологија во Народна банка на Р.С. Македонија и Владо Митев, главен извршен директор на софтверската компанија IWConnect. 

Во своето излагање Калуптси истакна дека дигитализацијата е трансформативен процес кој ги менува работите од корен. „За овој процес да биде успешен, неминовно е луѓето да се подготват, да бидат информирани и да се вклучат во неговата имплементација, бидејќи без соодветна поддршка од луѓето нема да можеме да ја завршиме трансформацијата до крај“, додаде Калуптси.  

Според податоците, само 6% од луѓето добиле кредит преку он-лајнпроцедура, што е многу малку. Џорџевиќ потенцираше дека треба да се интензивира работата на полето на дигитализација, а тоа, покрај другото, значи  дека треба да го промениме целиот концепт што го познаваме денес. „Тоа е целта и за тоа треба да работиме. Мораме да го промениме начинот на размислување и начинот на делување“, додаде тој. 

Народната банка во поглед на дигитализацијата работи на две нивоа, односно на внатрешна и  надворешна дигитализација. Крстевски истакна дека се работи за софистициран процес за кој се потребнисоодветни човечки ресурси, технологија и инвестиции, што на мал пазар е предизвик. 

„Треба да ги симплифицираме процесите и да ги адаптираме на нашиот пазар и потреби, за да инвестираме паметно во тоа што треба. Исто така, важна е соработката помеѓу сите чинители, помеѓу банките и институциите, особено во одредени области како што е електронската сигурност“, истакна Крстевски. 

Митев потенцираше дека процесот на дигитализација е многу егзактна наука од технички аспект, но голем предизвик е едукацијата и создавањето на соодветна култура кај луѓето, за кои се наменети овие услуги. 

„Дигитализацијата создаде нови постулати во процесите, а тоа се брзина, сигурност, доверливост и персонализација. Ова се најважните категории, кои понатаму ќе се развиваат согласно барањата на пазарот“, додаде тој. 

Во рамките на „Finance Talks by EOS“ беше констатирано дека скоро 80% од финансиските институции користат вештачка интелигенција за заштита и препознавање на измами и злоупотреби. Безбедноста на системите останува клучен императив во процесот на дигитализација, но мора да продолжат и инвестициите во иновации и развој на пазарот.

Управата за јавни приходи (УЈП) започна процес на системска проверка на сите приливи од странство што ги оствариле физичките лица во периодот од 2020 година до денес.

Информацијата ја потврдуваат и даночни советници, кои велат дека по објавите во медиумите и директната комуникација со граѓани, УЈП веќе испраќа решенија за наплата на данок за непријавени приходи од странство.

Според објавеното, контролата има за цел да утврди дали граѓаните кои во изминатите години оствариле приход од странство навистина го пријавиле тој приход и поднеле пресметка до УЈП, како и дали соодветно го платиле овој данок.

Од УЈП веќе се испраќаат решенија за наплата на данок за непријавени приливи од 2020 година. Дел од граѓаните веќе добиле известувања дека им е утврден долг по основ на непријавен приход, а во следните денови се очекува засилена активност на институцијата.

Даночните советници најавуваат дополнителни објаснувања и упатства за тоа како точно треба да се пријават приходите од странство кои подлежат на оданочување со данок на личен доход, со цел граѓаните навремено да постапат и да избегнат казни и камати.