Федералните резерви на САД (ФЕД) односно најпознатата централна банка во светот пред неколку денови направи голема промена во својата монетарна политика. По 17 месеци “статус кво”, централната банка на САД одлучи да ги намали клучните стапки за 0,50 процентни поени на состанокот во септември. Дали сте подготвени за враќање на печатницата?

Што значи намалувањето на каматната стапка?

1. Поддршка за економијата: Намалувањето на каматната стапка е традиционална мерка која ФЕД ја користи за да го поттикне економскиот раст. Со пониски каматни стапки, станува поевтино да се позајмуваат пари за бизнисите и потрошувачите, што ги стимулира инвестициите и потрошувачката.
2. Влијание врз инфлацијата: Ова намалување е поврзано со желбата на ФЕД да го поддржи растот додека истовремено одржува контрола врз инфлацијата. Со оглед на несигурностите во глобалната економија, оваа акција може да помогне во стабилизирањето на економските движења, особено во контекст на забавувањето на растот и притисокот врз пазарите.
3. Квантитативно олеснување: Многу аналитичари го гледаат ова намалување како вовед во потенцијално ново квантитативно олеснување (QE). Квантитативното олеснување подразбира дека ФЕД ќе почне со купување на обврзници или други финансиски инструменти, што ќе ја зголеми понудата на пари во економијата.

Спектакуларниот пресврт на ФЕД

Намалувањето на стапката од страна на Федералните резерви на САД (ФЕД) беше широко очекувано од пазарите, но нејзината големина изненади многу аналитичари и економисти. До последен момент инвеститорите дебатираа за намалување од 0,25 или 0,50 поени. На крајот, победи поагресивната опција, сигнализирајќи дека ФЕД е решена силно да ја поддржи економијата.

Овој спектакуларен пресврт е во контраст со претпазливиот тон што го усвоија претставниците на ФЕД пред само неколку недели. Интересно е што претставниците на ФЕД, вклучувајќи го гувернерот Кристофер Валер, до пред неколку недели покажуваа претпазливост и најавуваа постепен пристап кон намалувањето на стапките. Но, промената на тонот, поттикната од објавите во медиумите и напливот на пазарни очекувања, ги префрли кон поагресивен пристап.

Победа за Џером Пауел

Одлуката за намалување на каматните стапки за 0,50 процентни поени од страна на Федералните резерви (ФЕД) несомнено е значајна победа за претседателот Џером Пауел. Овој чекор, кој беше поагресивен отколку што многумина очекуваа, го зајакна неговиот кредибилитет како лидер на ФЕД и покажа дека може да изгради консензус, дури и во услови кога не сите членови на комисијата за монетарна политика беа подготвени за таква драстична мерка.

Пауел сега добива дополнителна доверба од пазарите и јавноста како лидер кој ќе направи сè што е потребно за да ја стабилизира економијата и да ги зачува финансиските услови. Неговото влијание во ФЕД по оваа одлука е значително зајакнато, што би можело да значи дека тој ќе има уште поголема слобода да ги презема следните чекори во монетарната политика.

Ризичен облог на ФЕД?

Одлуката на ФЕД да ги намали каматните стапки за 0,50 процентни поени, иако добредојдена од пазарите, носи потенцијални ризици, особено во однос на инфлацијата. Ова монетарно олеснување претставува ризичен облог, бидејќи иако економијата покажува знаци на забавување, инфлацијата останува над целта на ФЕД од 2%. Економистите се загрижени дека таквиот чекор може да ги разбуди инфлаторните притисоци, додека некои делови од економијата сè уште се релативно нестабилни.

Клучните ризици за ФЕД:

Инфлациски притисоци: И покрај забавувањето на некои економски индикатори, најновите бројки за инфлацијата, особено индексот PCE (Personal Consumption Expenditures), се повисоки од посакуваното ниво. Со 2,7% годишно во август, инфлацијата е далеку над целта на ФЕД од 2%. Намалувањето на каматните стапки може дополнително да ја зголеми побарувачката и да го зголеми притисокот врз цените, што ќе го отежни контролирањето на инфлацијата.

Пазарот на трудот: ФЕД ја оправдува својата одлука со забавувањето на пазарот на трудот, каде што стапката на невработеност се зголеми на 4,2% – највисоко ниво во последните две години. Сепак, иако ова е знак на можни економски проблеми, таа бројка е сè уште историски ниска и не укажува на сериозно влошување на состојбата на пазарот на трудот. Некои економисти сметаат дека забавувањето е премногу благо за да се оправда поагресивното намалување на стапките.

Долгорочен ефект врз економијата: Преголемото монетарно олеснување во период кога инфлацијата не е целосно под контрола може да има долгорочни последици за економијата. Ако инфлацијата почне повторно да расте, ФЕД ќе мора да го промени курсот и повторно да ги зголеми каматните стапки, што може да предизвика нови економски турбуленции и да го забави растот.

ФЕД и дилемата на монетарната политика

ФЕД е во тешка ситуација, бидејќи забавувањето на економијата бара акција за поттикнување на растот, додека инфлацијата сè уште претставува реален ризик. Одлуката за намалување на стапките е насочена кон поддршка на економскиот раст и избегнување на рецесија, но во исто време претставува ризик за раст на инфлацијата. Овој баланс е критичен за следните чекори на ФЕД.

Додека инвеститорите и пазарите позитивно ја прифатија оваа одлука, некои економисти предупредуваат дека може да се покаже како пресилен чекор ако инфлацијата повторно почне да се зголемува. ФЕД ќе треба внимателно да ги следи инфлаторните движења и да реагира брзо, доколку е потребно, за да избегне економско прегревање.

Оптимистички проекции

ФЕД покажува значителен оптимизам во своите најнови економски проекции, што укажува на подобрување на економските услови и постепено стабилизирање на инфлацијата. Овие прогнози сугерираат дека централната банка гледа простор за натамошно намалување на каматните стапки во иднина, додека економијата се движи во позитивна насока.

Клучните проекции на ФЕД:

1. Раст на економијата: ФЕД ги ревидира своите очекувања за раст нагоре, предвидувајќи раст од 2,1% за 2024 година и 1,5% за 2025 година. Овие бројки се повисоки од претходните проекции објавени во јуни, што сигнализира поголем оптимизам за силата на американската економија. Ова ја рефлектира надежта на ФЕД дека намалувањето на каматните стапки и другите мерки за поддршка ќе продолжат да го поттикнуваат растот, дури и во услови на глобална економска несигурност.
2. Инфлациски прогнози: Според ФЕД, инфлацијата ќе продолжи да се забавува, достигнувајќи 2,2% до крајот на 2024 година и 2% во 2025 година. Овие проекции сугерираат дека централната банка верува во својата способност да го контролира инфлаторниот притисок додека ги олеснува монетарните услови. Ако овие проекции се остварат, тоа ќе овозможи уште поголема флексибилност за натамошно намалување на каматните стапки.
3. Намалување на каматните стапки: ФЕД предвидува клучните стапки да се намалат на 4,4% до крајот на 2024 година и на 3,4% до крајот на 2025 година. Ова значи кумулативно намалување на каматните стапки за околу 2 процентни поени во следните две години, што ќе биде значаен чекор во поттикнувањето на економскиот раст и поддршката на инвестициската активност. Тоа сигнализира дека ФЕД планира постојано олеснување на монетарната политика во текот на следниот период, доколку економските услови го дозволуваат тоа.

Што значат овие проекции?

Овие оптимистички прогнози укажуваат дека ФЕД има доверба во својата стратегија за балансирање меѓу економскиот раст и инфлацијата. Ако инфлацијата продолжи да се намалува како што се очекува, тоа ќе овозможи повеќе простор за намалување на каматните стапки, што би требало дополнително да ја поддржи економијата. Сепак, сè уште постојат ризици, особено ако глобалните или домашните економски услови не се развиваат според очекувањата на ФЕД.

Оваа проекција исто така сугерира дека ФЕД е подготвен за долгорочно прилагодување на својата политика, со цел да ја одржи стабилноста и да го поттикне економскиот раст без да го зголеми инфлаторниот притисок.

Цените на становите во еврозоната паднаа за 2,1% во третиот квартал од 2023 година, а во целата Европска унија се намалени за 1%. Во Македонија во четвртиот квартал пораснаа за 7% споредено со истиот период претходната година, а за три месеци се повисоки за 1%.(повеќе…)

Врз основа на член 39 став 1 од Статутот на НЛБ Банка АД Скопје, Собранието на НЛБ Банка на својата седница одржана на ден 21.02.2024 година донесе Одлука за именување на независен член на Надзорниот одбор.(повеќе…)