Финансиските пазари ширум светот продолжуваат да се соочуваат со нестабилност под влијание на глобалните геополитички тензии, неизвесноста во монетарната политика на водечките централни банки, како и променливите макроекономски податоци.

Американските и европските индекси бележат силни осцилации, поттикнати од изјавите на светските лидери и пазарни шпекулации, што дополнително влијае врз расположението на инвеститорите.

Сличен тренд беше забележан и на Македонската берза, каде што индексот МБИ 10, кој ги следи најтргуваните домашни компании, денеска забележа пад од 0,81%, достигнувајќи ниво од 10.277,47 индексни поени.

Сектори и компании со раст на вредноста на акциите

И покрај доминантниот негативен тренд, некои сектори успеаја да прикажат позитивен резултат.

Макстил АД Скопје, дел од металната индустрија, оствари највисок дневен пораст од 2,61%.

Во банкарскиот сектор, Шпаркасе Банка забележа раст од 0,64%, додека Комерцијална банка АД Скопје заврши со благ пораст од 0,07%.

Компании со пад на вредноста на акциите

Негативниот тренд доминираше кај поголемиот дел од компаниите на берзата.

Стопанска банка АД – Скопје беше најголем губитник на денот со значителен пад од 5,63%, додека текстилниот гигант Тетекс АД Тетово регистираше пад на вредноста на своите акции за 2,97%.

Макпетрол АД Скопје, водечкиот нафтен производител во земјата забележа намалување на вредноста од 1,98%, а негативен тренд беше присутен и кај други компании:

• Телеком АД: -0,73%
• Алкалоид: -0,62%
• НЛБ Банка: -0,20%

Пазарно расположение

Иако тргувањето останува релативно умерено по обем, расположението кај инвеститорите е под влијание на надворешни фактори, особено глобалните трговски и монетарни случувања.

Македонскиот пазар, како и останатите помали пазари, често ги следи глобалните трендови, што и овојпат е очигледно.

На глобалните берзи, цената на суровата нафта минатата недела забележа втор последователен пад, како резултат на заострувањето на трговските тензии меѓу САД и Кина и најавата на ОПЕК за зголемување на производството. Овие два клучни фактори предизвикаа зголемена несигурност на енергетските пазари и намалена доверба кај инвеститорите.

На лондонскиот пазар, цената на барелот „брент“ се намали за 1,3% и изнесуваше 64,76 долари, додека на американскиот WTI пазар цената падна за 0,8%, на 61,50 долари за барел.

Овој тренд доаѓа откако цените на нафтата претходната недела се намалија за повеќе од 10%, а минатонеделниот пад ги потврдува стравувањата дека трговската војна меѓу двете најголеми светски економии може сериозно да го забави глобалниот економски раст, со тоа намалувајќи ја побарувачката за енергенси.

И покрај привремениот пораст на цените во средината на неделата – по изјавата на американскиот претседател Доналд Трамп за одложување на дел од новите царини за 90 дена (исклучително за други земји, не и за Кина) – пазарот повторно реагираше негативно. Веднаш по зголемувањето на американските царини на кинески увозни производи до вкупно 145%, Пекинг возврати со свои контрамерки и дополнителни царини од 125%, што го продлабочи притисокот на пазарот.

„Трговската војна и недостатокот на јасна и конзистентна економска политика предизвикуваат несигурност на пазарот“, изјави Тамас Варга од PVM Oil Associates.

ОПЕК со нов удар – зголемување на дневното производство

Дополнителен удар за цените на нафтата пристигна од ОПЕК и нејзините сојузници, кои најавија дека во мај ќе го зголемат производството за дополнителни 411.000 барели дневно, ниво што првично беше предвидено за цел тримесечен период.

Земји како Саудиска Арабија, Русија, Ирак, Обединетите Арапски Емирати, Кувајт, Казахстан, Алжир и Оман ќе учествуваат во зголемувањето на понудата, со што се испраќа јасен сигнал дека ОПЕК верува во „стабилна рамнотежа помеѓу понудата и побарувачката“ и „позитивни перспективи за глобалниот пазар“.

Сепак, аналитичарите остануваат претпазливи, оценувајќи дека пазарот сè уште е под притисок од надворешни геополитички фактори, трговски тензии и непредвидливи политички одлуки, особено од страна на САД и Кина.

Во таков амбиент, изгледите за стабилизација на цените на нафтата во краток рок се неизвесни, а инвеститорите внимателно ги следат следните потези на големите производители и трговските партнери.

На светските девизни пазари минатата недела вредноста на американскиот долар забележа значителен пад, достигнувајќи најниско ниво во последните три години. Индексот на доларот (DXY), кој ја следи вредноста на американската валута во однос на шесте најважни светски валути, ослабна за 3 проценти и се спушти на 99,78 поени.

Клучен фактор за овој пад е ескалацијата на трговските тензии помеѓу САД и Кина, каде што неодредените и нестабилни политики за царини на американската администрација создадоа дополнителна несигурност на глобалните пазари. Изјавите на претседателот Доналд Трамп, кои вклучуваат наизменично најавување, одложување и зголемување на тарифите кон Кина, доведоа до повлекување на инвеститорите од американските државни обврзници и девизниот пазар.

Како резултат на тоа, еврото зајакна за 3,6 проценти и достигна ниво од 1,1355 долари – највисока вредност од февруари 2022 година. Јапонскиот јен, како традиционално сигурно прибежиште за инвеститорите во време на нестабилност, исто така доби на вредност, американскиот долар ослабе за 2,3 проценти во однос на јенот, па курсот падна на 143,50 јени.

Ваквото движење на девизниот курс се случува во контекст на поширока загриженост околу стабилноста на американската економска политика и довербата на глобалните инвеститори во доларот како резервна валута. Ослабувањето на доларот ги засили шпекулациите дека Федералните резерви би можеле да го ревидираат курсот на монетарната политика, со цел да се спречи понатамошна нестабилност на финансиските пазари.

Аналитичарите предупредуваат дека долгорочната недоследност во трговската и фискалната политика може дополнително да го поткопа глобалниот статус на доларот, отворајќи простор за засилена улога на еврото, јуанот и другите регионални валути.

Во услови на зголемена волатилност, инвеститорите продолжуваат внимателно да ги следат изјавите и потезите на американската администрација, додека девизните пазари остануваат чувствителни на секоја нова најава или промена во трговската политика.