Економскиот факултет – Скопје при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје упати срдечни честитки до проф. д-р Трајко Славески по повод неговиот избор за гувернер на Народната банка на Република Северна Македонија.

Во честитката, Факултетот истакнува дека изборот на проф. д-р Славески, кој целата своја академска кариера ја посвети на Економскиот факултет – Скопје, претставува силно признание за неговата стручност, посветеност и значајниот придонес во развојот на економската наука и високото образование во земјава.

„Ова е големо признание и за нашиот факултет, кој со децении е извор на кадар кој се истакнува со личен интегритет и професионализам. Горди сме што проф. д-р Славески е дел од нашето академско семејство,“ се наведува во соопштението.

Од Економскиот факултет му посакаа многу успех на новоизбраниот гувернер во извршувањето на оваа висока и одговорна функција, со уверување дека со своето искуство и знаење ќе придонесе за стабилен и одржлив економски развој на земјата.

Асоцијацијата за е-трговија на С. Македонија (АЕТСМ) и Кинеската комора за е-трговија (CECC) потпишаа Меморандум за соработка, со кој се поставуваат основите за заедничка соработка и развој на партнерства во областа на е-трговијата и дигиталната економија. Потпишувањето претставува значаен чекор напред во насока на унапредување на прекуграничната е-трговија, размена на знаења и информации, и градење на долгорочни партнерства меѓу македонскaтa и кинеската бизнис заедница.

Претседателката на Асоцијацијата за е-трговија, д-р Нина Ангеловска Станков, веќе извесен период престојува во Кина во рамки на работна посета, каде активно работи на воспоставување на партнерства и истражување можности за меѓународна соработка. Е-трговијата во Кина е меѓу најразвиените и најиновативните во светот, а можностите за остварување на соработки се големи. 

– “Екосистемот на е-трговија во Кина е неверојатно развиен и интегриран, од кој што има многу што да се научи. Купувањето онлајн е дел од секојдневие за милиони луѓе. Она што го прави исклучителен овој систем е тоа што целата инфраструктура – од нарачка, плаќање, складирање, па сè до достава е дигитално поврзана и автоматизирана. Технологијата е длабоко интегрирана во секој аспект од животот со цел да го направи функционирањето поефикасно и поорганзирано. Брзата испорака на пратки во толку големи градови е возможна благодарение на густата мрежа на магацини (fulfillment центри) што се поставени близу до градовите; автоматизација и роботизација во складиштата; интегрирани логистички системи; достава со лесни електрични возила. Покрај тоа мрежата на out-of-home delivery е широко распространета, со густа мрежа на пакетомати за самостојно подигнување на пратките.” – објасни Ангеловска Станков  

Во рамки на посетата, Ангеловска оствари повеќе средби со претставници од Кинеската комора за е-трговија, на кои беа разгледувани конкретни можности за соработка, размена на знаења и искуства, поддршка за македонските компании, како и отворање на нови канали за зголемување на увозот и извозот и пристап до нови пазари за членките на АЕТСМ.

Меморандумот со Кинеската комора за е-трговија (CECC) предвидува соработка во неколку клучни области, вклучувајќи промоција и поддршка на прекуграничната е-трговија помеѓу двете земји, размена на информации, добри практики и политики, како и организирање на заеднички настани, бизнис средби, вебинари и саеми. Дополнително, меморандумот опфаќа поддршка на извозно-увозни активности на членовите на двете организации и поттикнување на еднаквост и вклучување на жените во е-трговијата и дигиталната економија.

– „Овој Меморандум претставува значаен исчекор во нашата мисија да ја поттикнеме меѓународната соработка и да создадеме нови можности за македонските компании на глобалната сцена. Соработката со Кинеската стопанска комора за е-трговија отвора нови перспективи за размена на знаење, пристап до огромниот кинески пазар и унапредување на прекуграничната е-трговија. Во време кога дигиталната економија станува сѐ поцентрална за економскиот раст, потребно е да се градат мостови за подобри соработки и прогрес. Ова партнерство отвора врати за пристап до вредни ресурси и нови соработки, но и создава поттик за иновации преку директна поврзаност со еден од најиновативните и најдинамични пазари во светот – Кина.“, изјави д-р Ангеловска Станков.

Кинеската комора за е-трговија (CCEC) е национална корпоративна организација во електронската индустрија, составена од компании, здруженија и индустриски тела кои се занимаваат со производство, дистрибуција и истражување на електронски производи. Комората брои над 16.000 компании членки. 

– „Со овој меморандум воспоставуваме стратешко партнерство помеѓу Асоцијацијата за е-трговија на Северна Македонија и Кинеската комора за е-трговија за унапредување на соработката во областа на е-трговијата и дигиталната трговија. Тој ги опфаќа областите на соработка како што се размена на експертиза, заеднички настани и поддршка за членовите, со заедничка посветеност на инклузивен раст и родова еднаквост во дигиталната економија.“, изјави Лин Ханџонг, Заменик генерален секретар на CECC.

Со овој меморандум за соработка, АЕТСМ го зацврстува своето меѓународно присуство и создава можности за соработка со една од најсилните и најразвиени економии во светот. Потпишаниот документ е доказ за заедничката заложба за продлабочување на односите, градење на доверба и отворање на нови можности за членовите на двете организации.

Ова партнерство претставува почеток на еден подинамичен и поинтегриран пристап кон глобалната е-трговија, со фокус на иновациите, конкурентноста и дигиталната трансформација.

Во свет со сè поголема зависност од дигитални и електронски средства за плаќање, Холандската централна банка (DNB) ги повика граѓаните да бидат практично подготвени за евентуални прекини во платежната инфраструктура. Во изјава дадена во вторникот, Централната банка на Холандија (DNB) препорачува секој возрасен член на домаќинството да чува најмалку 70 евра во готово, додека децата да имаат по 30 евра, како безбедносна мерка за итни случаи.

Зошто е важна оваа препорака?

Причината за оваа иницијатива се зголемените сајбер закани, како и геополитичките тензии, кои, според DNB, претставуваат сериозна опасност за сигурноста и стабилноста на електронските системи за плаќање. Во екот на дигиталната трансформација, ризикот од технолошки прекини не е занемарлив, прекините на електричната енергија во Шпанија и Португалија, кои неодамна привремено ги оневозможија терминалите за електронско плаќање, се реален пример за тоа што може да се случи.

Според холандските власти, препорачаната количина готовина треба да биде доволна за покривање на основните потреби како храна, вода, лекови и транспорт, за период од најмалку три дена. DNB нагласува дека оваа мерка не значи враќање во минатото, туку претставува одговорна подготовка во случај на итни ситуации.

Улогата на трговците и банкарскиот сектор

Во дополнение на препораките до населението, Холандската централна банка апелира до трговците да понудат алтернативни методи на плаќање, како што се QR кодови или офлајн решенија, кои би овозможиле флексибилност и пристап до средства во услови на прекин на стандардните канали за трансакции.

Препораки на ниво на ЕУ

Оваа иницијатива не е изолиран потег. Уште во март 2025 година, Европската комисија издаде слична препорака до сите држави-членки на Европската Унија, повикувајќи ги граѓаните да се подготват за евентуални вонредни состојби, вклучувајќи природни катастрофи или дури и вооружени конфликти. Дел од советите вклучуваат обезбедување доволно основни залихи за преживување во траење од три дена, како и развивање на план за комуникација и евакуација.