Платежните картички не се само средство за вршење трансакции, туку во македонскиот случај се и огледало на движењето на населението. Или поточно кажано веројатно ја покажуваат патеката на македонската миграција во последната деценија.

Податоците за тоа каде Македонците најмногу трошат пари со картички во странство откриваат интересна приказна: за 1-2 години драматично се смени географската структура на земјите во кои се врши најголем дел од плаќањата. Она што до неодамна беше карактеристика на туристичките патувања, денес се повеќе личи на трага од иселување или студирање во странство.

Најдобар показател за тоа е фактот дека Германија во 2024 година се искачи на прво место како дестинација каде Македонците извршиле најмногу плаќања со картички издадени од домашни банки – дури 4 милијарди денари се потрошени преку трансакции на физички продажни места. Потоа доаѓаат Србија, каде Македонците лани со картички потрошиле 2,9 милијарди денари, па Бугарија со 1,2 милијарди денари, Грција и Турција со по 1,1 милијарда денари секоја.

Последно објавените бројки на германскиот Федерален завод за статистика се од декември 2024 година и покажуваат дека  бројот на македонските државјани регистрирани како странци во Германија изнесувал 156.845 лица, што е двојно повеќе отколку пред 10 години. Но, Институтот за јавна политика „Арбен Џафери“, кој се повика на повика на последниот попис на населението во Германија, во 2023 година објави дека околу 222.000 лица од Македонија живеат во Германија. Според истражувањето, од 2020 до 2022 година, бројот на граѓани во Германија со потекло од Македонија бил зголемен за 44%, од 154.000 на 222.000. Така само за две години земјата загубила 85.000 граѓани, односно 4,6% од населението.

Во 2023 година, прва дестинација на картичките на македонските граѓани била Грција со плаќања во вкупна вредност од 2,5 милијарди денари, а Германија била на петто место со само 735,5 милиони денари. И во 2022 година, Грција е на прво место со платежни трансакции во вредност од 1,7 милијарди денари.

Од податоците на Народната банка, која ги сумира платежните трансакции на македонските граѓани кои странство, може да се вратиме назад до 2016 година за да видиме во кои земји физички најмногу се користат македонските картички и во колкав обем.

Во 2023 година, Србија повторно е на второ место (1,9 милијарди денари), веројатно најмногу поради близината како како наш северен сосед, каде голем број Македонци одат на шопинг или по ресторани, но во последно време и на работа. Во оваа категорија спаѓа и Бугарија (781 милион денари), а Турција со 811 милиони денари се истакнува како шопинг и туристичка дестинација за Македонците. После овие земји и после Германија, доаѓаат Италија (643 милиони денари), Обединетото Кралство (470 милиони денари), САД (441 милион денари), Холандија (379 милиони денари) и Словенија (279 милиони денари). Последниве пет држави, исто како Германија, може да се стават на листата за омилени дестинации за работа и студирање на македонските граѓани. 

Сликата е слична и во 2022 година, каде исклучок е само Ирска, која се појавува меѓу топ 10 земји каде се извршени најмногу плаќања на ПОС терминали со македонски картички (325 милиони денари). Ирска е присутна и во 2021 година со вкупен износ на извршени плаќања од 525 милиони денари и е на високо 4 место. На прво место е Србија со 1,5 милијарди денари, а на второ Грција со 1,4 милијарди денари. Следуваат Турција и Обединетото Кралство.

Ковид-пандемијата во 2020 година ги затвори границите и го ограничи движењето на Македонците, а со тоа и физичките плаќања во странство. Поради тоа, Србија со своите отворени граници е на прво место со 591 милион денари, а потоа следуваат Бугарија со 453 милиони денари и Ирска со 360 милиони денари. Во периодот 2026-2019 година Грција е вообичаено на прво место пред Србија и Бугарија.

Овие бројки покажуваат и дека по Ковид-периодот движењето на Македонците главно било насочено кон соседните земји, додека од минатата година доминацијата убедливо ја презема Германија.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.

Во набиената агенда на гувернерот Трајко Славески влезе и одлуката да им овозможи на граѓаните бесплатно повлекување пари од банкомат, без провизија независно на која банка е банкоматот. Според најавата, НБРМ предлага граѓаните да имаат право на четири бесплатни повлекувања готовина месечно од банкомати на други банки, при што износот на една трансакција да не биде поголем од 2.000 денари.

Образложението на гувернерот Славески е да на граѓаните да им обезбеди полесен и подостапен пристап до готовина, без разлика во која банка ги чуваат парите. Според него, и покрај дигитализацијата, готовината останува важна за мнозинството граѓани, кои ја користат за секојдневните потреби. И тој лично смета дека секој треба да има дома готовина барем за неколку дена до една недела затоа што анонимноста и слободата на кешот треба да се почитуваат.

Оваа мерка се очекува да стапи во сила почетокот на 2026 година. Имајќи предвид дека има банки во земјава кои им овозможуваат на своите клиенти без провизија да подигаат пари од банкомат и од други банки, Славески има еден аргумент зошто и другите банки би можеле да го овозможат тоа.

Како добар аргумент му дојде и информацијата од Грција дека од 11 август кај нашиот јужен сосед стапи на сила ново законодавство, донесено од Министерството за економија и финансии, со кое се укинуваат речиси сите трошоци поврзани со подигање готовина од банкомат. Целосно се укинаа провизиите за подигање готовина помеѓу сите банки кои учествуваат во националниот интербанкарски систем DIAS. Нема провизии за трансакции преку банкомати на трети страни во случај кога постои директна или индиректна сопственичка поврзаност помеѓу банките, ниту за подигање готовина во рурални средини и општини каде има само еден банкомат.

Тргнавме од најновата идеја на НБРМ и анализиравме колку таа ќе им користи на граѓаните во земјава. Зошто гувернерот Славески смета дека граѓаните ќе заштедат доколку им се овозможи да повлекуваат пари од банкомат бесплатно (барем 4 пати месечно)?

Веројатно затоа што граѓаните се уште многу го сакаат кешот. Повеќе од половина од вредноста на домашните платежни трансакции со картички се однесува на подигање готовина на банкомат. Заклучно со март оваа година, вкупната вредност на платежните трансакции со картички од страна на физички лица изнесува 31,6 милијарди денари, од кои 16,7 милијарди се повлечени на банкомат. Безготовински се потрошени 10,6 милијарди денари преку трансакции на ПОС терминал и 2,4 милијарди денари преку онлајн трансакции во е-трговија.

Овие бројки веројатно се доволно големи за централната банка да процени дека укинувањето на провизиите за повлекување готовина на банкомат е доволно значајна мерка за да ги намали дел од трошоците на граѓаните за банкарски услуги. 

Исто така, факт е и дека граѓаните тешко се откажуваат од навиката да користат готовина како пари што им се 24/7 на располагање и на картичката, во телефонот преку Apple Pay, Google Pay, Garmin Pay или пак за вршење онлајн трансакции. Не ги разубедува ниту фактот дека добар дел од банкарските услуги преку електронско банкарство се бесплатни или со многу пониски трошоци од тие што се вршат на шалтер.

Податоците на Народната банка покажуваат дека во првите три месеци оваа година вкупната вредност на готовината повлечена на банкомат изнесува 48,1 милијарди денари, а во истиот период претходната година била 45 милијарди денари. Годишниот раст изнесува 6,8%. Во исто време, вредноста на платежните трансакции на ПОС терминали е зголемена за 6,2%, од 28,4 милијарди денари во првиот квартал од 2024 на 30,2 милијарди во истиот квартал годинава. Вредноста на трансакциите пак во е-трговија бележи најголем раст од дури 20%. Во првите три месеци лани биле извршени трансакции во вредност од 6 милијарди денари, а годинава од 7,1 милијарда денари. 

Вредност на трансакции со картички јануари-март 2024/2025 (денари)

Ако се погледне возрасната структура на граѓаните што вршат трансакции со картички, може да се забележи дека помладите подеднакво повлекуваат пари на банкомат или плаќаат директно со картичка или онлајн. Во 2024 година, според последно објавените податоци на Народната банка, граѓаните на возраст од 35 до 44 години, на банкомат повлекле 42,1 милијарда денари, на ПОС терминал платиле 32,6 милијарди денари, а во е-трговија 6 милијарди денари. Тие на возраст од 45 до 54 години, на банкомат повлекле 38,8 милијарди денари, на ПОС терминал поминале 28,3 милијарди денари, а во е-трговија 4,4 милијарди денари. Најлош е соодносот кај граѓаните на возраст над 55 години, кои на АТМ повлекле 73,7 милијарди денари, на ПОС терминал платиле 37,7 милијарди денари, а во е-трговија само 4,6 милијарди денари.

Изборот за воведување иновации први во финансиската индустрија никогаш не бил без свои ризици. Потребна е, не само стратегија за инвестирање во нови технологии, туку и предвидливост на нивниот трансформативен потенцијал. Сепак, историјата покажува дека ваквите смели потези имаат огромни предности. Кога првите ќе направат чекор во нови дигитални решенија, нивните постапки честопати предизвикуваат ефект на бранување низ целиот финансиски сектор. Конкурентите, кои не сакаат да заостануваат, брзо се движат кон имплементација на слични и иститехнологии, предизвикувајќи напредок што е од корист за целата индустрија. Бидејќи дигиталните паричници и мобилните плаќања стануваат стандардни очекувања за клиентите, секторот станува подинамичен, агилен и реагира на еволуирачките потреби. Аналитичарите често забележуваат дека овие пионерски потези служат како моќни катализатори за широка трансформација. Она што започнува како смела иновација наскоро се етаблира како стандард, подигнувајќи го нивото накорисничко искуство и оперативна ефикасност. Резултатот е индустрија турната во дигитална еракаде милиони луѓе имаат корист од напредно корисничко искуство, безбедност и пристапност, и каде циклусот на иновации продолжува да инспирира понатамошен напредок.

Дигитална револуција

Во ерата на брз технолошки напредок и растечка потреба кај клиентите од самостојност и практичност во управувањето со финансиите, НЛБ Банка со својот пристап кон иднината и воведувањето на  Apple Pay за првпат на македонскиот пазар, уште еднаш потврди дека е предводник во иновациите на пазарот. Интеграцијата на Apple Pay не е само надградба на технологијата, туку трансформација на банкарското искуство за корисниците на Appleуредите. На раскрсница на традицијата и иновациите, банките ширум светот се справуваат со предизвикот да ги задоволат еволуирачките очекувања на клиентите. Во опкружување каде што паметните телефони станаа епицентар на секојдневниот живот, дигиталните паричници претставуваат повеќе од технолошка новина – тие се доказ за променливите потреби на потрошувачите. Препознавајќи ја оваа промена, оваа Банка направи мудар чекор, воведувајќи го Apple Pay во својата понуда и осигурувајќи дека кога ќе се лансира услугата, нивните клиенти ќе бидат првите што ќе допрат, платат и доживеат нова ера на финансиска слобода. 

Apple Pay, повеќе од само метод на плаќање

Кога Apple Pay за првпат беше воведен, беше прогласен за пресвртница. Оваа услуга имовозможува на корисниците да плаќаат со едноставен допир или поглед, користејќи го својот iPhone, Apple Watch или други Apple уреди. Освен практичноста, Apple Pay донесе и пакет безбедносни карактеристики што поставија нови стандарди – токенизација, биометриска автентикација и шифрирани трансакции. За клиентите, ова значеше дека нивните финансиски информации беа побезбедни од кога било. За банките, пак, кои гоинтегрираа Apple Pay, не само пазарен удел, туку посветеност на испорака на најдобрата технологија за своите клиенти, беспрекорно и безбедно корисничко искуство, темелно тестирано од секој аспект во процесот на интеграција, пред јавното дебина услугата. 

Првото воведување на Apple Pay на пазарот

Десетина дена по лансирањето на Apple Pay, клиентите на НЛБ Банка ја прифаќаат новата технологија, фалејќи ја нејзината леснотија на користење и спокојството што го нуди. За многумина, Apple Pay станува не само алтернатива, туку и нивен примарен метод на плаќање. Експертите велат дека потегот се исплати на повеќе начини – од лојалност на технолошки упатените клиенти, до регрутација на помладата популација која досега целосно го занемаруваше традиционалното банкарство. За клиентите, воведувањето на Apple Pay е сигнал дека нивната банка не само што е во чекор со промените, туку и ги води. За банката, пак, дека иновацијата е значајна само кога им служи на вистински луѓе и ги решава вистинските потреби. 

Регионална сила што отвора нови граници за иновации

Како водечка банкарска групација во Југоисточна Европа, НЛБ Групацијата уште еднаш ја потврди својата позиција на вистински регионален финансиски лидер. Со тоа што беше првата која ги отвори последните три пазари во регионот на ЈИЕ за Apple Pay, НЛБ Групацијата постигна она што многумина го сметаа за невозможно – убедувајќи го Apple да ја направи својата револуционерна услуга за плаќање достапна за корисниците ширум регионот. Практично, НЛБ Групацијата одигра клучна улога, Apple да ги отвори пазарите на Македонија, Косово и Босна и Херцеговина, со што овозможи рамноправен пристап до напредни решенија за плаќање на милиони луѓе во регионот. 

За потсетување, Антонио Аргир, член на Управниот одбор на НЛБ д.д изјави дека зад овој успех стои долготрајна и стратешка заложба, интензивни преговори и постојано застапување на интересите на клиентите и пазарите пред глобалните технолошки партнери. „Ова е нашата улога, ова е нашето влијание. И додека од овој потег имаат корист сите банки во регионот, токму нашата визија и решителност го овозможија тоа.“ – потенцирашеАргир.

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е строго забрането без претходно писмено одобрение и е предмет на условите наведени на следниот линк.