Во соработка со Народната банка на Северна Македонија, Европската инвестициска банка (ЕИБ) ја коорганизираше 8. меѓународна истражувачка конференција на тема Јакнење во време на криза: улогата на политиките, по повод 30 години монетарна самостојност на државата. Настанот се занимаваше со актуелните предизвици несигурност што произлегува од прилагодувањата на политиките по пандемијата и политичкиот одговор потребен за справување со зголемените стокови и енергетски шокови предизвикани од војната во Украина. Тој ја илустрираше засилената соработка на ЕИБ со нејзините партнери во Северна Македонија и постојаната поддршка што банката ја дава за економската стабилност на земјата и процесот на интеграција во ЕУ повеќе од 40 години.

Потпретседателката на ЕИБ Павлова истакна дека ЕИБ, како банка на ЕУ, е подготвена да го поддржи регионот на Западен Балкан во надминување на актуелните предизвици. Во рамките на својата нова филијала ЕИБ Глобално, банката ќе го зголеми својот локален тим и ќе распореди нови иновативни финансиски инструменти за да одговори на специфичните потреби на земјите од Западен Балкан, особено на нејзиниот приватен сектор. Главниот приоритет е зелената транзиција преку зголемена енергетска ефикасност, производство преку обновливи извори, подобрени практики за зелено управување и иновации погодни за климата.

„Покрај финансирањето на изградбата на посигурни и разновидни енергетски мрежи, ние му помагаме на регионот да ја зголеми својата отпорност на климатските промени и да развие нови одржливи проекти во рамките на Економскиот и инвестициски план на Комисијата за Западен Балкан. Минатата година, ЕИБ обезбеди 257 милиони евра за поддршка на декарбонизацијата и транзицијата кон зелена економија во регионот“, рече Павлова.

Таа, исто така, подвлече дека одржливото земјоделство, особено производството на храна, исто така треба да биде високо на агендата, истакнувајќи дека ЕИБ има значително искуство во оваа област. „Ова е особено важно имајќи го предвид влијанието на војната во Украина што веројатно ќе влијае на глобалниот земјоделски пазар. Затоа, подготвени сме да поддржиме проекти што ќе им помогнат на земјите зависни од увоз на храна да го зголемат домашното производство и да го подобрат целокупниот синџир на снабдување“, додаде таа.

Дебора Револтела, директорката на Одделот за економија на ЕИБ, подвлече дека војната во Украина ќе има јасни негативни последици за регионот на ЦИЈИЕ во смисла на несигурност, трговски нарушувања, енергетска безбедност и шок на цената на енергијата, зголемен ризик за земјата и можно заострување на финансиските услови.

„Сите сугерираат некое негативно влијание врз растот. Меѓутоа, како што на пандемијата може да се гледа како на повик за будење за дигитализација, сегашната криза може да се искористи како повик за забрзување на зелената транзиција. Истражувањата на ЕИБ покажуваат дека земјите во регионот имаат пониски резултати во однос на енергетската ефикасност, свесноста за климата, практиките за зелено управување и инвестициите, споредено со нивните западни колеги. Неодамнешното Истражување на ЕИБ за инвестициите (EIBIS) покажува дека 33 % од фирмите не инвестирале и не планираат да инвестираат во проекти за климата, а уште поголем удел има во Јужна, Централна и Источна Европа. Во иднина, фискалните власти ќе треба да одлучат какви реформи и приоритети треба да бидат во фокусот, земајќи ги предвид декарбонизацијата, дигиталните, одржливите и паметните решенија за бизнисите, што ќе ја зголемат отпорноста на приватниот сектор на сегашната и идните кризи“.

Гувернерката на Народната банка на Северна Македонија, Ангеловска-Бежоска, истакна дека по една деценија ниска инфлација, сега речиси сите економии пријавуваат повисоки стапки на инфлација.

„Сега, централните банки треба да останат фокусирани на нивниот мандат за среднорочна стабилност на цените, што бара постепено нормализирање на монетарната политика. Краткорочните ефекти од кризата треба да се решат со користење алатки на фискалната политика, кои треба да бидат добро насочени и временски ограничени. Има многу сили што имаат тенденција да влијаат на вкупната продуктивност на факторите – конкурентноста на економијата, квалитетот на човечкиот капитал, квалитетот на институциите, иновациите и технолошката подготвеност. Потребни се структурни реформи и, ќе нагласам, справувањето со актуелните предизвици не треба да ги стави во мирување структурните реформи, напротив, тие треба да се одвиваат истовремено, бидејќи имаат тенденција да дадат долгорочни резултати“, рече гувернерката Ангеловска-Бежоска.

Меѓународната конференција, организирана во време кога Народната банка на Северна Македонија слави 30 години од монетарната независност, беше домаќин на над 40 учесници – гувернери и членови на одбори на централни банки, високи претставници на меѓународни финансиски институции и претставници на регионалната и меѓународната академска заедница.